Cumhuriyetin ilanından sonra girişilen bağımsız devlet hamlesinin, eğitim ayağındaki en önemli projesidir köy enstitüleri. Latin alfabesine geçtikten sonra hızla artan okuma yazma seferberliğinin bir ayağıdır bu proje.
Köy enstitüleri kurulurken esas amaç geri kalmış köylerin kalkindirilmasi, köy çocuklarınin okutulmasiydi. Gerilik sadece temel bilimlerde değil, köy yaşamını ilgilendiren bilgilerde de çok büyüktü. Bu amaçla yola çıkılarak, Hasan Ali Yücel ve ilköğretim okulları müdürü İsmail Hakkı Tonguç köy enstitülerini kurdular. Kısa zamanda da büyük yararliliklar gösterdiler. Bu okullardan mezun olan öğretmenler, gittikleri köylerde sadece öğrencileri değil, onlarin ebeveynlerini de egittiler,yol gösterdiler.
İşte böyle başarılı bir proje olan köy enstitüleri, ABD'nin direktifi ile kapatıldı. Sebep göstermeleri gerekiyordu, orada da dini devreye soktular. Komünizm propagandasi yapıyorsan tütün, kız erkek birarada olmaza kadar işi cirkinlestirdiler. Sonunda da kapandı bu okullar. Başrolde demokrat parti, ve özellikle görevlendirildiği belli olan Kazım Karabekir ve Şemsettin Günaltay.
Yurt dışından birçok aydinin da gıptayla baktığı bu kurumlar birilerini rahatsız ettiği için kapatıldı. Ezberci, sorgulamayan, uygulamadan uzak yeni okullar oluşturuldu.
Bu kitap özelinde kendisi de köy enstitü çıkışlı Mahmut Makal , bu okullarin nasıl işlediğini, hangi derslerin nasıl uygulandığını, tanımlarla ve gordukleriyle anlatıyor. Sonrasındaki durumu da yorumluyor. Ayrıca, bulunduğu bölgede, köylülerin hayatını olumlu anlamda nasıl guzellestirdigini de.
İşte bu da böyle ibretlik bir kitap. İyi okumalar.
