Sözler ve Alıntılar
Vezir Kündürl'nin 1064'te azledilip bir süre sonra yerine Nizamülmülk'ün getirilmesiyle birlikte, Eş'ari-Şafîler üzerindeki baskılar da sona ermiş ve bu tarihten itibaren Selçukluların kurduğu medreselerde, bilhassa Nizamülmülk'ün bilinçli politikasıyla, bu kez Eş'arîlerin hakimiyeti başlamıştır.
Buna çok sevindim ve şöyle dedim: 'Ey filozof, sana soru sorabilir miyim? 'Sor' dedi. 'Hüsn' (iyilik, güzellik) nedir? diye sordum. 'Akılda iyi ve güzel olan' dedi. 'Sonra nedir?' diye sordum. 'Şeriatta iyi ve güzel olandır' dedi. 'Sonra nedir?' diye sorduğumda, 'çoğunluğun nezdinde iyi ve güzel olandır' dedi. 'Sonra nedir?' diye sorulunca, 'sonra, sonra yoktur' dedi."
İnsanda birinci derecedeki tasarrufu ruha ait kabul eden ve ruhun iradesinin de akıl yoluyla icra edildiğini belirten lbnü'l-Arabi, her iki alem arasında kurduğu ilişkiye göre, vezirin konumunu peygambere benzetir. Bu bakımdan karar mercii olan ruh (hükümdar) ile yürütme erkine sahip olan akıl (ve zir), "küçük alem"deki egemenliği paylaşan iki farklı güç olarak öne çıkar.
Nizamülmülk'ün eserinde, çağdaşı ve hilafet fikrinin en büyük teorisyenlerinden olan Maverdî'nin eserindeki hilafet, halifenin seçimi, vezirliğin kısımlara ayrılması gibi hususların hiçbiri bulunmaz. Zira onun konu edindiği sistem, halifelik kurumuna karşı sultanın aristokratik yönetimi altında geli şen monarşik sistemdir.
Bu konuda, Halife Mansür'un İmam Malik'e, Muvatta adlı eserinin "mahkemelerde resmi bir kanun metni olarak kullanılmasını teklif ettiği" , ancak İmam Malik'in bunu kabul etmediği nakledilir.