Mai ve Siyah • Halit Ziya Uşaklıgil
Hayatımız gerçekten de mai ve siyah arasına sıkışmışız. Mai olarak kalan o kadar çok şey var ki.. Siyahlara mahkum olmuşuz demek çok da yanlış sayılmaz. Ana karakter olan Ahmet Cemil'in hem ailesi ile alakalı hem de kendi iç dünyası arasındaki umutsuzlukları arasında sıkışıp kalması, kitabın konusunu oluşturuyor.
Ahmet Cemil'in özelliklerinin, romanın yazıldığı dönem olan Serveti Fünun dönemi edebiyatındaki yazar ve şairleri yansıttığı söyleniyor. Ayrıca "Kırk Yıl" adlı eserinde de Ahmet Cemil'den bahsetmiş:
". O zamanın hayatından, idaresinden, memlekette teneffüs edilen zehirle dolu havadan mustarip, hastalıklı bir genç, kısacası devrin bütün hayalperest yeni nesli gibi bir bedbaht tasvir etmek isterdim ki, ruhunun bütün acılarını haykırsın, coşkun bir delilikle çırpınsın ve bütün emelleri parmaklarının arasından kaçan gölgeler gibi silinip uçunca, o da gidip kendisini, ölmek için saklanan bir kuş gibi, karanlık bir köşeye atsın. Bu gençte bir aşk yıldızı, bir sanat hayali olacaktı ve bunların arasında bir sarhoş gibi yıkıla yıkıla, o duvardan bu duvara çarpa çarpa çekilip gidecek, nihayet bir kovukta sinip can verecekti, mavi hayaller içinde yaşamak için yaratılmışken, siyah bir uçuruma yuvarlanacaktı