İnsanın kendi nefsini temizlemesi olgusu Kur'an-ı Kerim'de tezkiye ve tezekki kavramlarıyla ifade edilmiştir. Sözlük anlamıyla tezkiye ve tezekki, insanın, nefsini ona bulaşan kir ve pastan temizlemesinden veya temizlenip arınılması gereken şeyden temizlenip arınmaktan ibarettir. Tezkiye meselesini, tezkiyenin yöntemini ve özünü açıklamadan önce birkaç soruya açıklığa kavuşturmamız gerekmektedir.
1. İnsanın özünün ilk ve asli makamı nedir? Yani insanın aslı ve asli süreti nedir?
2. İnsan, dünyevi hayata indiğinde hangi makam ve konumda yer almıştır?
3. İnsan, hareket, kulluk ve Allah'a dönüş makamında hangi değişimleri geçirmiş, hangi merhaleleri kat etmiş, hangi mertebeleri elde etmiş ve gerçek vatanına nasıl ulaşmıştır?
