Matmazel Noraliya'nın KoltuğuPeyami Safa

Peyami Safa...
Okudukça eserlerini; iyi ki bizden, iyi ki bizim diyorum. Bilgisine, uslubuna her dem hayran kaldığım bir yazar...
Edebiyat dünyasına psikoloji, sosyoloji, felsefe inceleme, deneme gibi çeşitli alanlarda eserler bırakan değerli bir yazarımız Peyami Safa...
Matmazel Noraliya' nın koltuğu kitabına gelirsek yoğun bir psikolojik roman olmasına rağmen dönemin toplumsal yapısına da değinen bir kitap. Açık söylemek gerekirse kitabın adına yönelik merakım oldukça fazlaydı. Ve hikayesini de öğrenince merakıma değdi doğrusu.
Roman iki bölümden oluşuyor. İlk bölümde çeşitli sebeplerden ötürü buhranlar yaşayan , ana karakter Ferit'i ve çevresindeki insanları çok az diyaloglar, bol tespit ve psikolojik tahliller eşliğinde tanıyoruz. Materyalist ve hedonist düşünce yapısıyla insanlara yaklaşan Ferit romanın ikinci bölümünde, yaşadığı büyük değişimle insanları önemseyen, değer veren "ruh"çu bir şahsiyete bürünür. Ve bu değişim sürecinde de Matmazel Noraliya'yı tanıyoruz.
Olayların odak noktası Ferit olduğu için Olay örgüsüne bağlandıkça Ferit'in gözlerinden görmeye başlıyorsunuz her şeyi. Bu yüzden romanda geçen o yoğun parapsikolojik olaylar sizi etkisi altına alabilir. Ferit'in kendi karanlık duvarını yıkıp benliğini bulma yolundaki adımları güçlendikçe de hikayedeki o yoğun sisin dağıldığını yani Ferit karakterindeki ruhsal iyileşmeyi hissedebiliyorsunuz.
Psikolojiye hükmeden ayrıca düşündüren eserler okumayı seviyorsanız, listenize ekleyin.

Peyami Safa'nın anti komünist görüşünün Ferit karekteri üzerinden anlatıldığı bir romandır.Peyami Safa Ferit karakteri ile komünistleri aşalağıyıcı ve Ferit'i en sonunda doğru yola buldurup islami bir karakter yapmıştır.Yazar karakterler ve romanın olaylarında taraflıdır. Kitapta yoğun şekilde mistisizm sezilmektedir. Ferit karakteri pansiyondaki oda komşularının neredeyse hepsinin bir kusuru veya deliliği bulunmaktadır. Ağır psikolojik ve sosyolojik bir incelemenin romana dönüşmüş halidir.

Peyami Safa'ya dair okuduğum ilk kitap bu değil ama bu kitabı okuyunca ilk defa Peyami Safa okuyormuş gibi hissetmekten kendimi alamadım.

Gerçekten zorlukla bitirdiğim bir kitap oldu. Konuşmaların karışık olması, alelacele kağıda dökülen hisler gibi olmuş. Belki, bu karaktere özgün bir yazım tarzıydı ama okurken kafamın çok karıştığı oldu. Dalda dala atlamak deyimi, bu kitaba uygun sanırım.

Bir de tüm karakterler ya hastalıklı ya da suçluydu. Okurken karakterlerle birlikte hafiften psikolojinizin bozulması, kitabın yan etkileri arasına girebilir.

Kitaba dair sevdiğim tek yan Matmazel Noraliya'ı anlattığı yerdi. Bir de cineyet vakası var. O da benim polisiye sever yanımdan kaynaklanıyor.

Tüm bunların sonunda; kitabı okuyun diye pek tavsiye etmem ama okuyacak olursanız da Peyami Safa'yı sadece bu kitabıyla yargılamayın derim.

Peyami Safa, diğer okuduğum kitaplarına göre daha ciddi bir üslup takınmış kitabında. Diyaloglardan ziyade Ferit'in iç dünyası, halüsinasyonları, pansiyondaki diğer insanlarla ilişkisi ve arkadaşı Selma ile arasında yaşananlar ilk bölümde detaylı anlatılırken ikinci bölümde bir yıl önce ölen Matmazel Noraliya ve Ferit'in sırra ulaşması anlatılır. Akıp giden bir roman olmaması nedeniyle okurken dikkat isteyen de bir kitap. Felsefik ve psikolojik satırların bolca yer alan bu roman kesinlikle okunmaya değer..

"Koruk yeşili gözlerinden ekşi bir ruh sızıyordu." Eseri okumuş olmasaydım,sırf bu cümleyi duymak bile okumama vesile olurdu.Okumadıysanız en kısa zamanda okumanızı tavsiye ederim.

Eserde, madde ve mana karşısında, toplumla çatışma içerisinde bulunan aydının bir senteze ulaşarak olgunlaşması konusu ele alınmıştır. Peyami Safa'nın diğer kitaplarında farklı olup; olgunluk eserlerinden olan Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, konusu, iletisi, psikolojik ve sosyolojik tahlilleri ile bu alandaki önemli romanlarımızdan sayılır. Konusuna gelecek olursak; Ferit, verem hastası olan bir annenin çocuğudur. Ferit’in iki ablası, annelerinden kaptığı hastalık sonucu, arka arkaya ölünce bu acılara dayanamayan babası Avrupa’ya gider. Verem küçük kardeşi Nilüfer’e de geçtiğinden hastalığın daha da ilerlememesi için Nilüfer’i de teyzesi yanına alıp annesinden ayırır fakat çok geçmeden annesi de ölür. Ferit bu gelişmeler üzerine devam ettiği tıp fakültesinden ayrılır ve bir pansiyona yerleşir. Kardeşi Nilüfer, zaman zaman Ferit’e gelip teyzesinin kendisine yaptığı eziyetlerden bahsedince, buna çok kızan Ferit, teyzesini öldüreceğini ağzından kaçırır. Bu sözleri pansiyonerlerden biri duyar ve Ferit’e acıdığı için bu cinayeti işler. Üst üste gelen olaylar, Nilüfer’in hastalığının artarak hastanelik olması Ferit’i daha çok sarsar ver evhamlı, sinirli, kuşkucu, korkak bir kişiliğe bürünür. Yine pansiyonerlerden biri Ferit’e Ada’da bir ev tutup Nilüferler birlikte bir süre dinlenmesini öğütler. İşte buradan sonra kitabın ikinci kısmı yani anlatılmak istenen başlar...

Küçük yaşlardan beri çalışmaya ,kalemiyle geçinmeye mecbur kalan Safa bu eserde; çağının meselelerine uzak kalmamış hem de romana bir takım yenilikler getirmiştir.Modern roman özelliği taşıyan bu eser ,bütün eserlerinde olduğu gibi Doğu /Batı sentezini savunur. Peki Doğu/Batı sentezi nedir ?...Ona göre;Doğu ruh,Batı maddedir.Ve insan tek başına ne ruh ile ne de madde ile var olabilir.O halde ikisinin sentezidir ideal olan..Bu kurguyu eserde Ferit üzerinden kurar,tıp öğrencisi olan Ferit parapsikolojik olaylar yaşar,krizler geçirir.Ve bunları akıl ile çözemez.Aslında roman mistik dünya görüşünün savunulduğu ilk eserdir.Yazarın savunduğu tez ise tek başına madde yetmez ,ruh da gerekli hatta mecburdur.Eser okuyucusu dil yönünden biraz yorabilir çünkü sanatçı edebiyatımızda tahlil yönünden güçlü bir isim ...Birkaç Safa kitabı okuyan kişinin mutlak kelime hazinesi genişleyecektir...Bir de bu esere gerekli ün verilmeli...:):)

Degisik bir konu güzel, etkileyici bir anlatım fakat pek bilinmeyen bir eser. Yaşadığı dönemde farklı bakış açısıyla ele aldığı insan psikolojisini ; fantastik , felsefi, dini,mistik , olağanüstü bir biçimde anlatmıştır. Iyi ki okudum dedigim bir eser.

Nasıl başlayayım bilmiyorum. Çok acayip bir kitap. İyi anlamda. Tarif etmesi güç. Herhangi bir kalıba sokamadım. Baştan söyleyeyim çok beğendim. Peyami Safa' dan okuduğum başka kitaplara benzemiyor. Yazar da boşuna dememiş en beğendiğim romanım diye. Ferit tam bir karakter olmuş bence. Meziyetleri ve zaaflarıyla. Edebiyatımız genelde tipler üzerine kuruludur. Karaktere rastlamak zordur. Bu kitapta yazar karakter yaratmak konusunda çok başarılı olmuş ve hikâyeyi ustaca karakterinin üzerine kurmuş. Asıl olarak Ferit' in psikolojisi üzerinde yürüyor olaylar. Zaten roman da psikolojik tahlil romanı olarak tanıtılıyor. Yazıldığı devir de göz önüne alınınca kitap zamanını aşıyor. Bence Safa da kendini aşmış bu kitabında. Romanın kahramanı Ferit, tıp ve felsefe eğitimi almış biri. Bu nedenle rasyonalist bir görüşe sahip. Ancak yaşadığı metafizik olaylar düşüncelerinden ve inançlarından emin olmasına engel oluyor. Yaşadığı ya da yaşadığını sandığı bazı mistik hadiselerden sonra düştüğü buhranlar, yaşadıklarına gelen mantıklı, akılcı açıklamalarla kendi düşüncesinde kalmasını sağlıyor başlarda. Ancak sonra yine tereddüde düşüren başka olaylar iyice kafasını karıştırıyor. Her şey yine tersine dönüyor. Ferit de bu gel gitler içinde kendini sorgulamaya başlıyor. Tüm kargaşa ve etkisinde kaldığı diğer insanların hayâtındaki yeri, çok ustaca ve kurguda kusursuz bir şekilde işlenmiş kitap boyunca. Olayların sırası, oluş şekli ve etkileri tıkır tıkır işliyor. Öykü ilerledikçe kahramanın durumu tam bir psikolojik vaka hâline geliyor. İlerledikçe iyice mistikleşen öykü Ferit üzerinden hakikat, hayat ve insanı sorgulama işine dönüşüyor. Sanırım buralarda kendi görüşlerini vermeye çalışıyor yazar. Önce tasavvufa dalıp iyice felsefileşiyor. Özellikle son bölümlerde Aziz' le sohbetleri bu konular üzerinde bir tartışmaya dönüşüyor. Münazara anlamında, münakaşa değil. Sanırım Safa kendi kendine tartışıyor. Hakikati arıyor Ferit ve hiçbir insanın çözüm bulamadı sorulara yanıt.

Dili olağan üstü. Müthiş bir Türkçe. Dört beş satırı aşan cümlelerde ne anlam kayması var ne bir kurgu hatası. En azından ben göremedim. Üslubu gerçekten bir sanat eseri hâline getirmiş kitabı. Bence bir baş yapıt. Okumak zorunluluk. Ancak zaman geçirmek için okumayı düşünen vazgeçsin. Özellikle zaman ayırmak, sadece kitaba konsantre olmak, sakin kafayla, başka bir şey düşünmeden dikkatle okumak gerek. Kafa vererek okunurken de kesinlikle edebî zevkten mahrum kalmayacaksınız.

Matmazel Noraliya'nın Koltuğu anlatıcı olarak yazara en az yer veren teknikle yazılan Türkiye'deki ilk romandır. Peyami Safa ne kadar güçlü bir yazar olduğunu bu kitabında da gösteriyor. Mistik bir felsefe üzerinden merkezde Ferit karakterini alarak kurguladığı olayları anlatmaktadır. Mistisizm fazlasıyla var kitapta. Ben yazarı zaten beğenen birisiyim, lakin bu kitabından daha iyi romanlarını okudum. Romanda eksik yada fazlalık bulabilirsiniz de eğer yazmak için çabalayan birisiyseniz bunu da nasıl yazabildin be adam diyemeden edemeyeceğiniz paragraflar bulursunuz Peyami Safa'nın kitaplarında ki bu romanda da mevcuttur.