Sözler ve Alıntılar
Osmanlı’da Müslüman olmayanlar subay olmuyor, askerlik yapmıyor, öğrenmiyordu yalnız subay değil, er olarak da.
Öyleyse kim yapacak bu işi?
O koşullarda bunun bir tek cevabı vardı; dövüşmeyi “gayrinizamî” biçimde öğrenmiş birileri. Yunanistan’ın bir ordusu olmadığı için, subayın “mektepli”si ve “alaylı”sı gibi bir ayrımın da orada temeli yoktu. “Kleft”! “Kleft”, Yunanca’da bir ailenin ya da bir aşiretin, isterseniz bir çetenin başkanı için söylenir. Yani, bizim “reis” gibi bir şeydir. Ama kelimenin anlamı “hırsız”dır.
Çünkü küçük mülk sahibi haline gelmiş bağımsız üreticilerin, gelirlerini artırdıkça, feodallerin toprağını kiralayıp işletmeye başladıklarını görüyoruz. Bu tabii çok daha ciddi bir gelişme. Ortaçağ koşullarından kapitalizme doğru bir hareketlenme yaratıyor, “girişimci” bir sınıf yaratıyor.
Fransız Devrimi’nin gerisinde, bütün bir Aydınlanma döneminin siyasî-entelektüel mirası vardır. Bu bakımdan, teorik donanımı, Britanya ile kıyaslanamayacak kadar zengindir. Aynca Fransa Avrupa’da Aydmlanma’mn en parlak biçimde kendini gösterdiği ülkedir. Voltaire, Rousseau, Condorcet ve Montesqieu’nün birikimi, Diderot ve öbür Ansiklopedistlerin katkılarıyla, büyük bir siyasî düşünce çizgisi yaratmıştı.
Bilimsel bir anlayış için olmazsa olmaz düşünsel özgürlük ve eleştirellik askerlik mesleğinde tehlikeli görülen özelliklerdir.
Türkiye’de birçok şeyin ilkinin “asker” olduğu söylenir ve bu doğrudur. Açılmış ilk-müze “Askerî Müze”dir; ilk “ressamlar”, ilk “haritacılar” askerdir, ilk “mühendisler” de askerî sayılabilir,