Mimarlıkta Orantı
August ThierschSözler ve Alıntılar
Geometrinin eski ustası Euklides'e başvurmak yerinde olacaktır. Şekiller arasındaki benzerliği ele aldığı Stoikheion adlı eserinin VI. Kitap'ında verdiği tanımlarda ve teoremlerde "benzer" terimini kullanır. Örneğin 4. Teorem'de şöyle der: "Üçgenlerin eşit açıları varsa, eşit açıların karşısındaki kenarlar birbirine benzer."
Sayfa 91
İlerlemeye derinden inanıyoruz; bunu modern toplumumuzda sevinçle gözlemliyoruz. Bu dünyada iyi ile kötünün aynı oranda var olduğuna inanan şüphecilerden değiliz. Ne var ki ileri bir uygarlığın bağrında bile aklın başarısız olduğu anlar yaşanır: Nitekim biz de sanatımızın işte böyle bir dönemindeyiz. Artık yapacak bir şey kalmadı mı demek bu? Elbette ki hayır; sanatımız bazılarının hiç iyi karşılamadığı, ama her şeye rağmen devam eden, devam da edecek ve ortaya verimli sonuçlar koyacak olan tarihsel incelemeler sayesinde yeniden ayağa kalkacaktır. Eski devirlerin sanatlarını daha iyi öğrenmeye çalışalım: Yüzyılımızın sanatlarının temellerini bu sanatları sabırla analiz ede ede atacağız; durmadan değişen maddi olguların yanında bir de değişmeyen ilkeler olduğunu kabul edeceğiz; tarih merak uyandırır, ama deşip araştırmaya bilen kişiye, zeki insanın kullanması gereken bilgi ve deneyim hazineleri de sunar. Bunu da kabul edeceğiz.
Sayfa 50
Ancak şunu da belirtmek gerekir ki Romalılar sadece oranların sunduğu ahenkle dışavurulan böyle basit bir güzellik düzenine pek de hassas değillerdi. Takdir edilecek yegane yanı ahenkli olmaktan ibaret bir bütün yerine, malzemelerin sergilediği zenginliği, lüksü ya da nedreti tercih ediyorlardı; dolayısıyla çoğu binalarında Yunanistan'daki eserlerde bizi sarsan ve hayran kalıp bakmaya doyamadığımız oranlar doğru kullanılamamıştır. Oranlar ile boyutları karıştırır Romalı; ona göre büyüklük biçimler arasındaki uyumda değil, kapladıkları alanda yatar. Ona göre büyük olan şey çok geniş yer kaplar.
Sayfa 11
Geometri ve uygulamaları mimarlar açısından hiç de yararsız bir bilim değildir; mimarlıkta ahenkli bir şekil ortaya çıkarmak için geometrik bir şekilden yararlanmak kuralları zorlamak değildir. Öyle ki daha ileri gidip uygulama yapan hiçbir mimarın geometrik şekillere ya da aritmetiğe başvurmadan armonik bir sistem tasarlaması ve geliştirmesinin imkansız olduğunu söyleyeceğiz. Mısırlılar, Yunanlar da bu şekilde davrandı; sağduyu da bu konuda başka yol öneremez.
Sayfa 31
Gözün verdiği estetik yargı, benzer biçimler içeren çeşitlilik ile ödüllendirilir. Kulağın verdiği estetik yargı için de geçerli değil mi bu gözlem? Modern şiirin ayırıcı büyüsünün kaynağı olan kafiye, asla tıpatıp aynı olmayan ve bizi iç içe geçen çeşitlilik ve değişiklikleriyle ele geçiren sessel bir benzerlikten başka nedir ki? Mimarlıkta da ritmi kabul ediyoruz artık. Müzikte de benzer kurallar karşımıza çıkar. Seslerin dünyası ile biçimlerin dünyası güzelliği aynı kavram ve terimle, ahenk ile belirtir.
Sayfa 116