Görüldüğü gibi, Mustafa Kemal'in sorunu, kesinlikle mektepler ile medreseleri bir çatı altında toplamak filan değil, eğitimi eğitsel ve ideolojik açıdan cami, kilise, havra gibi dinsel kuruluşların, ekonomik açıdan da vakıf ve benzerleri gibi kuruluşların elinden kurtararak doğrudan devlete bağlamaktır.