Moğollar ve Ruslar
George VernadskyMoğollar ve Ruslar Gönderileri
Moğollar ve Ruslar kitaplarını, Moğollar ve Ruslar sözleri ve alıntılarını, Moğollar ve Ruslar yazarlarını, Moğollar ve Ruslar yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Hülagü 1256 yılının Ocak ayında seçme birliklerle Amuderya nehrini geçti. Burada ordusu Kıpçak Hanlığı ordusunun birçok birliği ile takviye edildi. Hülagü, Haşhaşileri bastırdıktan sonra Bağdat halifeliğine hücum etti. 1258 yılının Şubat ayında Bağdat hücumla alındı ve yağmalandı. Abbasi hanedanının sonuncusu olan halife esir alınarak idam edildi.
altın ordanin bagimsizliginin temeli
Batu kurultayın Moğolistan’da Kerulen nehrinin kıyısında, yâni Tuluy’un ulusunda ikinci oturum için toplanmasını temin etmeleri için oğlu Sartak ile kardeşi Berke’yi üç tümenle doğuya gönderdi. Cagatay’ın ve Ügedey’in soyundan gelenler bu toplantıya katılmayı reddettiler. Bu, rakip grubun oturumun meşruluğu hususunda ısrar etmelerine engel olmadı. Batu tahta geçme teklifini geri
çevirince Möngke 1 Temmuz 1251’de ulu han ilan edildi.
Möngke ile Batu arasında Batu’ya ulusu için tam bir muhtariyet vaad eden gizli bir anlaşma olmuş olmalıdır.
1250 yılında ulu hanın tahtına geçmek hususunda Moğol liderleri arasındaki gergin görüşmeler çıkmaza girdi ve Çingizoğullarının –bir tarafta Cuci ve Tuluy’un, diğer tarafta Çağatay ve Ügedey soyundan gelenler– iki muhalif grubu arasında tam bir kopuş olduğu aşikâr oldu. İkinci grubun önde gelen liderleri olmadığı için Batu ve Möngke kendilerini muhaliflerinden daha güçlü hissettiler ve nihayet meseleyi kendi ellerine alıp rakip hizibe kendi iradelerini kabul ettirmeye karar verdiler.
Siyasî açıdan Güyük ile Batu arasındaki münasebetler, kısmen Batu’nun seçici kurultaya katılmayı reddetmesinden dolayı Güyük’ün hükümdarlığının başlangıcından beri gergindi. Güyük, Batu’nun kendisini ziyaret etmesinde ısrar edip duruyordu. Batu, 1248 yılının yazında Güyük’ün ulusuna doğru yola çıktı. Cungarya hudutları dahilinde bulunan Alakul Gölü’ne vardığı zaman Tuluy’un dul eşinden Güyük’ün onu yarı
yolda karşılamak için gelmekte olduğu haberini aldı. Kadın Kağanın niyetinin kötü olduğunu ve Batu’nun tetikte olması gerektiğini ilave etmişti. Batu Alakul’da kaldı ve tedbir aldı. Güyük, Batu’nun ordugâhına bir haftalık mesafede öldü.
Siyasî bakımdan Moğol İmparatorluğu’ndaki en önemli gelişme, Batu’nun Güney Rusya’da başkenti Aşağı
Volga boyundaki yeni Saray şehri olan ve müteakiben Altın Orda diye bilinen Kıpçak Hanlığı’nı tesisi oldu.
Dış meselelere gelince, ara dönemde Moğol hücumu sadece Yakın Doğu’da sürdürüldü. O bölgedeki Moğol ordusunun yeni kumandanı Baycu Noyan 1243’de Selçukluları ezici bir mağlubiyete uğratmayı başardı. Bundan sonra Selçuklu Sultanı Moğollara tâbi oldu. Moğol nüfuzu şimdi Akdeniz’in doğu kısmına uzanmıştı.
Batı’nın güçlü fatihi Batu ile olan husumetinden dolayı birçok prensin ve kabile liderinin Güyük’e şiddetle muhalefet etmesi beklenebilirdi. Bu yüzden kurultay toplanmadan önce bir hayli siyasî manevra yapmak gerekiyordu. Aslına bakılırsa ara dönem dört yıl sürdü (1242-46)
Ügedey’in 1241’deki vefatı, hem uluslararası ilişkiler, hem Moğol siyaset tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak görülebilir. Bu ölüm, Batı Avrupa’yı istiladan kurtarmakla beraber Moğolistan’da sonu gelmez bir siyasî krize yol açtı. Çağatay kısa bir süre sonra öldü ve Çingiz’in torunları, ailede iradesini diğerlerine kabul ettirecek yaşta ve yeterince otorite sahibi kimse olmadığı için, durumu istedikleri gibi halletmek zorunda kaldılar. Ügedey’in dul karısı Turakina (Toragana) Hatun, tahtı büyük oğlu Güyük’e mal etmek gayesiyle naipliği üstlendi.
Moğolların hem Çin’de hem Orta Doğu’da daha fazla toprak elde edecek olmalarına rağmen, temelde Moğol fetihleri bitmişti. İmparatorluğun hükümdarları şimdi fethettiklerini pekiştirip özümsemek zorundaydılar. Bu kolay bir iş değildi. İmparatorluğun sürekliliğini sağlamak için hâlâ muazzam bir çaba göstermek gerekiyordu ve Ügedey’in vefatını takip eden yüzyıl içinde imparatorluk müesseseleri, bütün iç çekişmelere rağmen, imparatorluğun büyük kısmında mümkün olabildiğince müessir ve dakik bir şekilde çalıştılar.
1206 yılına kadar sadece Temuçin ile birkaç diğer Moğol
kabile liderinin zihninde sadece bir hülya olarak yer eden MOĞOL İMPARATORLUĞU, Çingiz Han’ın hükümdarlığında vücut bulmuştu. Ügedey’in hükümdarlığının nihayetinde imparatorluk payitahtı Moğolistan’daki Karakurum olmak üzere çoktan sağlam bir şekil almıştı. Böylece otuzbeş yıllık bir süre içinde muazzam bir devlet kurulmuş ve dünya liderliği üstünde hak talep etmişti. Moğollar, nisbeten kısa müddet
içinde Asya ve Avrupa’da geniş topraklar fethetmişlerdi; aslına bakılırsa Avrasya bozkır kuşağının efendileri olarak şimdi Kuzey Asya’nın tamamını ve Doğu Avrupa’nın büyük kısmını –Avrasya alt kıtasını– kontrol edecek bir durumdaydılar.