Bediüzzaman Hazretleri'nin, Eski Said döneminde yazdığı eserleri edebî açıdan çok çok seviyelidir. Ancak, daha sonraları iman davasının ehemmiyetine binaen ihlâsı, ruhu, manayı öne almış ve böyle edebî eserler vermekten ictinap ederek daha ziyade manaya ehemmiyet vermiştir. Hâlbuki Bediüzzaman da Mevlâna gibi ağır ve ağdalı bir üslûp kullanabilir ve bununla da yüzlerce, binlerce insanı kendisine meftun edebilirdi. Aslında etmiştir de. Muhâkemât isimli eseri tahlil edildiği zaman mübalâğa yapmadığımız görülecektir.
* * *
Bugün, hem müspet ilimler hem de dinî ilimler sahasında halledilmesi gereken dünya kadar mesele var. Muhâkemât eseriyle çağa tenbihte bulunan ve istidatlı kafaları düşünmeye davet eden çağın düşünürü Bediüzzaman diyor ki: Bana göre İslâm milleti sekiz asırdan beri durgunluk yaşamaktadır. Demek ki, topyekün İslâm dünyasında, bu birkaç asırlık zaman zarfında çağın problemlerini kucaklayacak ilim adamı yetişmemiştir.
M. Fethullah Gülen
* * *
"Muhâkemât" bize her yönden farklı bir ufuk açtı. Bazı konularını "Hakikat Çekirdekleri"nde ve "Lemeat"ta görmüş okumuştuk. Bazı meseleleri "İşârâtü'l-İ'caz"da vardı ama Muhâkemât tek başına derli toplu hâlde apayrı bir şaheserdi... O bahçeye girmeden çiçek ve meyveleri görülmez; o deryaya dalmadan, derinliklerindeki hazineler ve sergilenmiş olan mücevherler temaşa edilemez... Onun için iyi gavvas olmak gerekir...
Abdullah Aymaz
