Dünyevi alemdesiniz ama bütün düşünce ve eylemlerinizi, inançlarınız biçimlendiriyor. Kuşkusuz bir çarpıklık bu, ama öyle diye gerçek dışı değil. Anlamakta zorlandığınız her olayda inancınız devreye giriyor ve yeni bir açıklama sunuyor size. Siz ise bunun doğru olamayabileceğini hissettiğiniz halde sorgulamadan kabul ediyorsunuz, çünkü hem elinizde daha iyisi yok, hem olsa bile inanç bu, öyle kolaycana sarsılmıyor. Bu insana has, doğal bir şey; ama insani olandan unutulmaz hikâyeler çıkarmak değil midir edebiyat? Bütün büyük Rus yazarları, halklarını canlı bir organizma olarak anlattıkları için evrenseldirler. Leskov da böyle bir yazar... Mühürlü Melek, Büyük Pyotr’un kilise reformuyla devlet dışı ilan edilmiş eski Rus ortodoksluğunun insanlarını anlatıyor... Hem de nasıl anlatıyor! Kuşkuyla inanç arasındaki çelişkiyi kendince, araya başka bir şey katmadan, olduğu gibi nasıl da hikâye ediyor! Onu okumakta bu kadar geç kalmış olmak utandırıyor beni, ama belki bu vesileyle okunmasına katkıda bulunurum...
Hazal Yalın
