Nöbetçi Filozof
Ian OlasovNöbetçi Filozof Gönderileri
Nöbetçi Filozof kitaplarını, Nöbetçi Filozof sözleri ve alıntılarını, Nöbetçi Filozof yazarlarını, Nöbetçi Filozof yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
İlkokul çağındaki bir grup çocukla birlikte birkaç aile tezgâhımıza geldi ve annelerden biri kızına felsefi bir sorusu olup olmadığını sordu. "Freud mu daha iyi, Jung mu? diye soran bu çocuğun, bu iki filozof-psikolog hakkında epey bilgi sahibi olduğunu, rüyalarımızı nasıl hatırladığımız ve ne anlama geldikleri hakkında son derece ilginç ve özgün fikirler geliştirdiğini öğrendim. Yine de o yaştaki bir çocuğun bile felsefeden bahsetmenin, büyük filozoflardan bahsetmek olduğunu sanması beni biraz üzdü. Demek istediğim, tarihe adını yazdırmış dehalardan bahsetmek, başkalarının ne düşündüğünü anlamaya çalışmak elbette önemli, fakat lütfen ama lütfen kendi fikirlerinizi de ciddiye alın.
Geçmişte yaptığı yanlış tahminleri asla yüzüne vurulmayan
bir siyaset yorumcusu ile yeni deneyleri geliştirmek için
hatalarını düzenli olarak dergilerde yayınlayan bir bilim
insanını kıyaslayın.
İnsanların hatıralarında yaşayacaksın" veya "Enerjin sonsuza
dek dünyada kalacak gibi şeyler söyleyenler oluyor elbette. Bu
türden fikirler iç rahatlatıcı olabilir, fakat bunların ölümsüzlükle
eşdeğer olduğunu söyleyemeyiz.
Bu elbette üzücü bir durum, fakat ilginç ve güzel bir yanı da
var. İnsanlar fanilikleri üzerine düşününce, önceliklerini şaşırtıcı şekillerde değiştirirler genelde. Mesela rapçi Nas söyle diyor:
"Hayat boktan, sonunda ölüp gidiyoruz, işte bu yüzden kafayı
çekiyoruz / Çünkü ne zaman öleceğimizi hiç birimiz bilmiyoruz."
Filozof ve psikolog Karl Jaspers, ebedi şeylerin deneyimlerine
odaklanmamız gerektiğini söyler. Ortaçağa Hristiyanları, daha
iyi birer ortaçağa Hıristiyanı olmamız gerektiğinden bahsederler
(başka ne diyeceklerdi ki?). "73. Sone'sinde Shakespeare, daha
iyi sevgililer olmamızı tembihler. Halihazırda ilişkisi olanlara yönelik bir flört servisi olan Ashley Madison da "Hayat kısa, arada kaçamak yapın" der.
Tüm bu karakterler faniliklerine dayanarak birbirinden çok
farklı sonuçlara ulaşıyor olsalar da ben çoğunun
ortak bir noktası olduğunu düşünüyorum.
Sanki hepsi de sonsuza kadar (ya da en azından normalden çok daha uzun) yaşayabilsek hissedebileceğimize benzer bir duyguya ulaşmaya çalışıyorlar. Çıkardıkları sonuçların doğru olup olmadığını bilmiyorum, fakat insanın kendi ölümü üzerine kafa yorması, en önemli değerlerinin su yüzüne çıkmasına yardımcı oluyor. Filozof Steven Luper'in de dediği gibi, "Ölümden korkmak, hayatı sevmenin diğer yüzüdür."
Tezgaha gelen bir ziyaretçiyle deneyim kabini hakkında konuşuyorduk.
Size istediğiniz deneyimi yaşatabilecek bir makine olduğunu hayal
edin. Mesela ünlü bir kemancı olmak istiyorsanız, makine size ünlü
bir kemancının hayatını veriyor. Bu deneyimler gerçek değil elbette,
bu yüzden hayatınız boyunca makinede kalmanız gerekiyor. Gerçek
dünyadaki sorumluluklarınızı bir kenara bırakacak olursak, bu
makineye girmek ister miydiniz? (Eğer girmem diyorsanız, o zaman
mutluluk sadece iyi hissetmekten fazlası mıdır?
Sohbet ettiğim ziyaretçi, neden makineye girmeyeceğine dair harika
bir cevap verdi. Bizi mutlu eden şeyleri farklı farklı vesilelerle yeni
şeyler deneyerek keşfederiz. Nelerin hoşumuza gittiğini bu şekilde
keşfetmemiz gerekir .Fakat makineye girdiğinizde elinizde sadece o
güne kadar keşfettiğiniz zevkleriniz vardır. Makine size sadece bunları
verecekse, henüz keşfetmediğiniz sürpriz mutlulukları kaçırmış olmaz mısınız?
Sayısız şüphe ve çıkmazla dolu, asla sağlam bir zemine oturmayan, daima saçmalamanın sınırlarında gezen veya gerçek hayatla bağını yitirebilen bir iş. Fakat dediğim gibi, felsefe alt tarafı zor bir iş, imkansız değil.