Notos Sayı: 15

İnsan bir kere Tanrı’ya karşı sorumluluğundan azlolursa, küstahlılığının sınırı olabilir mi?

Kayaberk İpek

2022'de kitap alışverişi yapıyorum

“Üç yüz... üç yüz,” diye fısıldadı. “On bir... on iki... on üç ve sonra. On altı — beş yıl! Varsayalım, yüzde dört — 12, beşle çarp eşittir 60, bu 60’a... varsayalım, beş yıl sonra — dört yüz olacak. Evet! İşte... Belki, yüzde sekiz ila on zam alır. Yani beş yüz, varsayalım, beş yüz bin, en azından, muhtemelen böyle; faizi de kâr, hmm...”

Sayfa 74 - Notos Yayınları - Dostoyevski, Çam Ağacı ve Düğün - Çeviren: Sabri GürsesKitabı okudu

Reklam

Kayaberk İpek

Öteki ve Çeviri Sorunu

İkiz için “

Öteki” adının kullanılması, kaynağını saptamanın güç olduğu, şaşırtıcı bir çeviri kararıdır: Kitabın İngilizce çevirileri genel olarak “The Double,” Fransızca çevirileri “Le Double” başlığını taşır, Almanca çevirisi tam karşılığıyla “Doppelgänger” olarak yapılırken, “diğeri; sözü edilen veya benzer iki nesneden önem ve konum bakımından uzakta olan” (TDK) anlamındaki “Öteki” nereden gelmiştir? Üstelik, romanı Taluy’un çevirisinden altı yıl önce İhsan Akay “İkiz” adıyla anmıştır ve Hasan Âli Edız, Suç ve Ceza çevirisine yazdığı önsözde de “Benzer” adıyla anmaktadır. Eğer Altay ve Kızılırmak çevirilerinin özel bir çeviri kararı almaktan çekinerek geleneğe uymakla yetindiğini varsayarsak, öyleyse Taluy’un “Öteki” çevirisinin kaynağı nedir?

Sayfa 52 - Notos YayınlarıKitabı okudu

Kayaberk İpek

Jean-Paul Sartre, “Varoluşçuluk İnsancıllıktır” (1946) adlı yazısında Dostoyevski’nin

Karamazov Kardeşler’ine gönderme yaptığında (“Dostoyevski ‘Tanrı yoksa, her şey serbesttir’ diye yazmıştı ve bu da varoluşçuluk için başlangıç noktasıdır”), aslında, insan merkezli olmaktan uzaklaşan felsefelerin zengin bir kaynağını gösteriyordu.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel’in efendi ve kölesinden

Edmund Husserl fenomenolojisine uzanan, Sartre’ın başkaları,

Michel Foucault’nun öteki,

Jacques Derrida’nın differance,

Jacques Lacan’ın objet petit a,

Slavoj Zizek’in paralaks gibi kavramlarını içine alan geniş bir ontolojik düşünce ağında, Dostoyevski’nin ikiz fikrinin, Bay Golyadkin ve ikizinin bir bakıma merkezde yer aldığı söylenebilir: ben ve kopya; ben ve ikiz; ben ve doppelgänger, ben ve ben.

Sayfa 50 - Notos Yayınları - Sabri GürsesKitabı okudu

Kayaberk İpek

Sence büyük olan ozanları ben hiçbir zaman, birbirleriyle kıyaslamayı ve aralarındaki farklara varmayı aramadım. Ve hiçbir zaman

Friedrich Schiller'le

Aleksandr Puşkin'in arasına bir paralel çekmedim. Bunu nasıl düşünebildiğini tahayyül edemiyorum! Mektubumun o bölümünde beni ikaz etmen gerekiyor, Schiller ve Puşkin'in isimlerini yan yana koymam mümkün olabilir ama, ben senin aradaki virgülü fark edeceğini tahmin ediyordum. En ufak bir benzerlikleri bile yok. Oysa Puşkin'le

Lord Byron arasında bir benzerlikten bahsedilebilir. Ama

Homeros'la

Victor Hugo arasındaki ilişkide beni tam anlamıyla yanlış anladığından eminim. Şunu demek istiyorum: (Efsanevi bir kişi olan Homeros, bize Tanrı tarafından yollanan İsa gibi bir kimsedir ve ancak İsa ile kıyaslanabilir. Oysa Victor Hugo ile asla.

Sayfa 37 - Notos Yayınları - Kardeşi Mihail’e yazdığı 1 Ocak 1840 tarihli mektuptan.Kitabı okudu

Kayaberk İpek

Wow, iddialı. Çünkü, Dostoyevski.

Yeni bir planım var: Deli olmak. Bu, insanların akıllarını kaybettikten sonra tedavi olarak, tekrar akıllanmaları için yegâne çıkar yoldur. Eğer bütün Hoffmann'ları okuduysan, Alban'ı hatırlayacaksın. Nasıl buluyorsun onu? Anlaşılmazlığı avuçlarının içine aldığı halde, onunla ne yapacağını bilmeden, Allah denen bir oyuncakla oynayan kişiyi seyretmek ne kadar müthiş.

Sayfa 37 - Notos Yayınları - Kardeşi Mihail'e yazdığı 9 Ağustos 1838 tarihli mektuptan.Kitabı okudu