Orta Çağ İslam Dünyasında Kitap ve Kütüphane
İsmail E. ErünsalQuotes
Belazuri, İslam öncesi Mekke'de 17 erkeğin ve 7 kadının okuma yazma bildiğini nakletmektedir. Ancak Belazuri'nin saydığı isimler arasında okuma yazma bildiği bilinen Talha b. 'Ubeydullah, Halid b. Velid, Ebu Bekir es Sıddik, 'Amr İbnü'l-'As gibi isimlerin olmaması Belazuri'nin seçici olduğunu ve bu sayının şüpheyle karşılanması gerektiğini göstermektedir.
Acı ama şu bir gerçektir ki dünyada en zengin yazma kütüphanelerine sahip olan ülkemizde, bu konuda rüştünü ispatlamış yazma eser uzmanları yoktur.
Halife Kaim Biemrillah'ın veziri Ebu'l-Kasım ibnü'l-Müslime, Hatib Bağdadi'ye, Yahudilerin elindeki Hz. Peygamber'in Hz.
Ali'ye yazdırdığını iddia ettikleri ve bazı sahabenin de şahit olarak zikredildiği Hayber halkından cizye alınmamasına dair belgenin gerçek olup olmadığını sormuş, o da bu uydurma bir belgedir demiştir. Bunun üzerine vezir, " Nereden anladın?" deyince Hatib Bağdadi de, "Belgede Mu'aviye b. Ebu Süfyan şahit olarak gözüküyor. Halbuki Mu'aviye Mekke' nin fethinde Müslüman olmuştu, Hayber olayı ise 7. yıldaydı. Ayrıca Sa'd b. Mu'az da şahit olarak görülüyor. Sa'd da Hendek Vak'ası'nda 5. yılda vefat etmişti" şeklinde cevap vermiştir.
Halife Me’mun’un da “Hafızanın ölüme mahkum ettiğini kitap hayata döndürür” dediği nakledilmektedir.
Sayfa 82Kitabı okudu
Orta Çağ İslam dünyasında matbaa olmamasına rağmen kitapların çoğaltılmasında ve yayılmasında hiç sıkıntı çekilmemiştir. Verraklar, müstemliler, müstensihler ve talebeler birer matbaa gibi çalışmış ve bu sayede yüzbinlerce ciltlik koleksiyonlara sahip kütüphanelerin kurulması mümkün olabilmiştir. V erraklar, İslam'ın ilk asırlarında, dini, edebi, felsef i konuların ve tarihleri oluşturan rivayetlerin oluşum ve aktarım sürecinde çok önemli bir rol oynadıkları gibi, bu birikimin yazıya geçirilmesinde, yazı için gerekli malzemenin temininde ve yazılan eserlerin çoğaltılmasında ve satışa sunulmasında da önemli görevler if a etmişlerdir. Daha sonraki asırlarda telif ve istinsah edilen eserleri ilim taliplerine ulaştırmak için açtıkları dükkanlar ve bu dükkanların oluşturduğu çarşılar ilmi, felsef i ve edebi sohbetlerin ve müzakerelerin gerçekleştirildiği birer kültür merkezlerine dönüşmüştür.