Sosyal ve siyasal dönüşümün yapısal değişimden kaynaklandığı fikri, niceliksel bir gelişme anlayışını benimseyen çoğu tarihçi ve sosyal bilimcinin zihniyetinde farklı şekillerde kendini göstermektedir.
Katı bürokratik yönetim dönemi, Atatürk'e ve bir süre için İnönü'ye yönelik bir kişilik kültü yaratmasına karşın, gerek otoritenin kişisellikten sıyrılması ve hukuk düzenine geçiş konusunda gerekse yurttaşlık faaliyetleri ve sosyalleşme açısından Türk toplumunun yetişmesini sağladı.
İdare edenlerle idare edilenlerin aynı dili konuşmaları; aynı düşünceleri, amaçları, kültürü ve felsefeyi paylaşmaları medeniyetin ve demokrasinin temel-kalıcı koşuludur.
Osmanlı modernleşmesi, Cumhuriyet'e, kendini güçlendirmek ve sürdürmek için bilime ve ilerlemeye, halkı ikna etmek için gelenek ve inanca başvuran güçlü bir devlet geleneği devretti
Cumhuriyet'in hukuk sistemi, yüz elli yıl önce başlamış olan sosyal farklılaşma ve tabakalaşma sürecine adepte edilmiş bir normatif düzenleyici mekanizma olarak ortaya çıktı.