1972 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ni alan Alman yazar Heinrich Böll’ün yayınlandığında çok tepki çeken, hatta bir dönem boykot edilen romanı Palyaço’da, mezhep anlaşmazlığı nedeniyle Marie adlı sevgilisinden ayrılan palyaço Hans’ın birkaç saat içindeki düşünceleri, kendiyle ve çevresindeki insanlarla kendi içindeki hesaplaşması anlatılıyor. Hans’ın sevgilisiyle arasındaki mezhep çatışması ekseninde Böll her ne kadar 2.Dünya Savaşı sonrası Alman toplumundaki Katolik-Protestan ayrışmasına dikkat çekiyor gibi görünse de, aslında ikiyüzlü dindarlığı ve bu dindarların çarpık ahlak anlayışlarını taşlıyor, toplumsal değer yargılarının ikiyüzlülüğünü hicvediyor. Baş karakter Hans toplumun dışında kalan bir palyaço olarak maskesinin ardından toplumun tüm kokuşmuşluğunu, prensipleri olmayan sözde dindarların baskısını ve her şeyden önce paraya tapan burjuvanın toplumsal dayatmalarını yerden yere vuruyor. Böll’ün alaycılığı ön plana çıkararak sergilediği eleştirel yaklaşıma, hiciv yeteneğine, okurun gözüne sokmadan sunduğu taşlamaları hem gülümsetip hem düşündürerek aktarımına bayıldım. Aynı zamanda ayrılık acısı başta olmak üzere kitapta insani duyguların aktarımı da çok başarılı ve naifti. Her sayfasında edebi bir dehanın elinden çıkmış bir eser olduğunu hissettiriyor Palyaço. Modern edebiyattan hoşlanan herkese mutlaka tavsiye ederim. 2020 bitmeden yazarın Nobel almadan önce yayınlanan son romanı olan Fotoğrafta Kadın da Vardı’yı okumayı planlıyorum.
Fatmanur Çağlar e ithaf etmek