Paranın Tarihi
Catherine EagletonNewest Paranın Tarihi Quotes
You can find Newest Paranın Tarihi quotes, newest Paranın Tarihi book quotes, the most impressive sentences and paragraphs on 1000Kitap.
İtibari Para ve Konvertibilite
Batı’nın para geleneğinde altın ya da gümüşten başka materyal-
lerin kullanılması fikri, kendi içinde yeni bir şey değildir. M .Ö . 4.
yüzyılda Yunan düşünür Platon, kendi ideal kenti için yalnızca iç
ticarette yararlanmak üzere yasayla oluşturulacak bir baz metal
sikke sisteminin kullanılmasını savunmuştu (Yasalar; 313). 18.
yüzyıl Avrupa’sında itibari para (değeri yapıldığı materyalin değe-
rinden çok güvene dayanan para) olarak baz metal sikkeler bol
miktarlarda üretilmeye başlamış ve sonradan Avrupa ve
Amerika’da kâğıt paranın yaygın biçimde kullanılmasıyla ikame
edilmiştir.
Gerçekte, vahşilerin merakını dürtüklediği için para olarak seçilen
sarı metalin değeri, açıkçası paramızın değerine ve sanayi sistemimizin
istikrarına dayanak olamayacak denli belirsiz ve uygunsuz bir şeydir.
“Tuhaf Para”
Avrupalı gezginler Afrika, Amerika, Asya, Avustralasya ve Pasi-
fik’te sikke kullanmayan halklarla ilk karşılaşmalarında, tuzun ve
metallerin yanı sıra çok çeşitli nesneleri de para olarak tanımlamış-
lardır. Para diye yorumladıkları ağır taşlar, kereste parçaları, tüyler
ve hatta insan kafatasları gibi beklenmedik nesnelere rastlamışlar-
dır.
Afrika’da Bakır
Bakır ve alaşımları olan bronz ile pirinç, “Afrika’nın kızıl altını” olarak adlandırıl-
maktadır. Batı Afrika 19. yüzyıl öncesinde dünyanın en zengin altın kaynaklarından
biri olmasına karşın, yerliler daha çok, süs nesnelerinde ve ödemelerde kullanmak için
bakıra ve pirince itibar etmişlerdir. Afrika’nın altını, sikke yapılmak için Avrupa’ya
ihraç edilirken Avrupa bakırı ve pirinci de Batı Afrika’ya akıyordu. Orta Afrika’nın
bakır madenleri de önemli bir kaynaktı. 19. yüzyıldan başlayarak bakır bir ödeme
aracı olarak bir çok biçimlerde kullanıldı.
288a Bakır alaşımı bilezik (manilla),
Nijerya, 14. yüzyıl. Nijerya’daki arkeolojik kazı
alanlarından çıkartılan manillalar, çoğunlukla
büyük ve takılamayacak ölçüde alışılmadık
biçimlerdeki ağır bakır alaşımlı bilezikler olup,
bunların 13. yüzyılda kullanıldıkları
düşünülmektedir. 15. yüzyılın ikinci yarısın-
dan başlayarak Portekizli tacirler, bakır ve
pirinç manillaları Benin Krallığı’ndan
(günümüzdeki Nijerya) köle satın almak
için kullanmışlardır
Avrupa
Batı Afrika Devletleri Merkez Bankası’nın
5.000 franklık banknotu; 1984 yılında Batı
Afrika’daki eski Fransız sömürgelerinin
kullanımı için dolaşıma sokulmuştur (detay).
Görseller, 14. yüzyıl Nijerya’sından pirinç bir
başlık aracılığıyla hem Batı Afrika kültürünün
uzun geçmişine hem de bölgenin modern
balıkçılık sanayiine gönderme yapmaktadır.
Bank of West Africa’nın
1.000 Franklık banknotu;
Fransız Batı Afrika’sı için
üretilen sürümün numunesi,
1945 civarında basılmıştır.
Paranın ön yüzünde, defne
dalından taç giymiş, Fransa’yı
simgeleyen Marianne,
Afrikalı bir anneyle çocuğu
kucaklamış olarak
gösteriliyor. Yönetimi altındaki insanların tasviriyle, Fransız devletinin uyruklarının
“ebeveynvari” koruyucusu biçimindeki alegorik imgeleri birleştiren bu para, Fransız
sömürgeleri açısından tipik bir örnektir.
Afrika’da Modem Para
Aşağı Sahra Afrika’sında Avrupai tarzda sikkelerin vc kâğıt paranın ortaya çıkması 18.
yüzyılın sonunda gerçekleşmiştir, ancak ayırt edilebilir biçimde Afrika’ya özgü hale
gelmesi, 19. yüzyılın sonlarında Avrupa egemenliğinin sağlamlaştırılması sırasındadır.
Sömürge döneminin sikke ve bonolarındaki görseller Avrupai etkileri yansıtmaktadır,
ancak Afrika devletleri bağımsızlıklarını elde ettikten sonra Avrupai para biçimlerini
sürdürmüşler, fakat tasarım seçiminde kendi kimliklerini ortaya koymuşlardır.
Bağımsız Etiyopya Krallığfnda Avrupai tarzda paranın piyasaya sürülmesi beraberin-
de bir Afrika ulusal kimliği yaratma arzusunu da getirmişti. Yeni parasal sistemler, kul-
lanıcılarına tüm ekonomik vc sosyal gereksinimlerini gidermekte hizmet edemediğin-
den pek çok bağlamda “paranın” yerel biçimleri de kullanılmaya devam etmiştir.
Habeşistan'da hiç sikke basılmıyor, ama özellikle Venedik altınları, İm-
paratorluk ya da Avusturya dolarları gibi diğer ülkelerin paraları burada
dolaşımda... Büyük ödemeler genellikle, ağırlıkları Wakea ya da Habeşis-
tan onsu ile belirlenmiş altın ingotlarla yapılıyor; küçük ödemelerde ise 80
tanesi bir VVakea altın yerine geçen, madenlerden çıkartılan tuz tuğlaları
kullanılıyor.
18. yüzyılın başında Etiyopya’yı ziyaret eden İngiliz tüccar
Alexander Ham il ton da burada tuz kullanıldığına tanık olmuştu:
“Etiyopya’nın mevcut ufak parası, bizim taş ocaklarından çıkarttı-
ğımız taşlar gibi dağlardan kazılan tuz...” Yüzyılın sonundan baş-
layarak Avrupalı tacirler, Etiyopya Krallığı’nda da kullanımda
olan modern Eritre’deki Kızıldeniz limanlarında kullanılmak üzere
gümüş dolarlar ve altın diikalar getirdiler ve bunların bir kısmı iç
kesimlere de ulaşarak tuzun yanı sıra dolaşıma girdi.
Tuz ve Sikke Kültürü
Avrupalı gezginler sikke kullanmayan halklarla karşılaştıkların-
da, oralardan Avrupa’ya sikke muadili olarak kullanıldığını düşün-
dükleri çeşitli nesneler getirdiler. Bunlar arasında en yaygın olanı
tuzdu. Etiyopya’ya (Habeşistan) kralın elçisi sıfatıyla gönderilen ve
1520’den 1526’ya dek bu görevi sürdüren ilk Portekizli gezginler-
den, misyoner Francis Alvarez, günlüğünde tuzun ödemelerde kullanıldığı yerel uygulamayı anlatmaktadır: