Akış
Ara
Mesajlar
Bildirimler
Kaydedilenler
Ne Okusam?
Profil
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.17
Pragmatizm
William James
Kısa vadeli düşünen zihinler daha yüzeysel insanlara aittir
Sevdiğin kadınla aynı anda tatmak istediğin bir içkidir susmak. Sessizlik nasılda uzanır sükunetle iki kalbin arasına ve nasıl olur da çözülür örülü olan onca şey bilinmez..
İletişim yayınları
Ancak az sayıda insan kendi felsefesini kesin bir biçimde oluşturabilmiştir.
Bizim için daha iyi olan şey ile bizim için doğru olan şeyi daima birbirinden ayrı mı tutmalıyız?
Sokağın da dahil olduğu somut kişisel deneyimler dünyası hayal edemeyeceğiniz kadar çokluk barındıran, karışık, bulanık, acı dolu ve belirsizdir. Oysa felsefe hocanızın size sunduğu dünya yalın, açık ve asildir. Bu dünya, gerçek yaşamda var olan pek çok çelişkiyi barındırmaz; mimarisi klasik üsluptadır. Aklın ilkeleri onun ana hatlarını çizerken, mantığın gereklilikleri de parçalarını birleştirir. Bu dünyanın en belirgin özellikleri, arılık ve asalettir. Onu, bir tepenin üzerine kurulmuş, mermerden yapılı parlak bir tapınağa benzetebiliriz.
Okuduğum son felsefi eserde, şu pasajlara rastladım: "Adalet idealdir, sadece ideal. Akıl onun olması gerektiğini tasarlar, deneyimlerse olamayacağını. (...) Doğru var olmalıdır ama olamaz. (...) Akıl deneyim tarafından deforme edilir. Akıl deneyimin içine girer girmez, akla karşıt bir hal alır."
... soyut anlamda bakıldığında, neden "bir", "kırk üç"ten veya "iki milyon on"dan daha mükemmeldir.
Başka bir yerde fark yaratmayan bir fark var olamaz. Birine, bir şekilde, bir yerde ve bir ara uygulandığında kendisini, bu olgu üzerinde somut olgu ve davranış neticesi türünden bir fark olarak ifade etmeyen soyut bir doğruda herhangi bir fark mevcut olamaz. Felsefenin bütün işlevi, dünyaya ilişkin şu veya bu açıklamanın doğru olmasının, yaşamımızın belirli anlarında siz ve benim için ne türden bir sarih fark yaratacağını bulmak olmalıdır.
Sayfa 63 - İletişim
Kısaca pragmatizm, Tanrı’ya ilişkin araştırma sahasını genişletir. Rasyonalizm mantığa ve semavi olana, ampirizm de dış duyulara saplanır kalır. Pragmatizmse bunların hepsini göz önüne alıp, mantığın ya da duyuların peşinden gitmeyi, en mütevazı ve kişisel deneyimleri dahi dikkate almak ister. Pratik neticeleri varsa mistik deneyimleri de bünyesine dahil eder. Tikel olguların kiri pası içinde bulunma ihtimali olan bir Tanrı’yı dahi kabul eder.
Eğer teolojik fikirler somut hayata dair bir değerleri olduğunu kanıtlarsa, pragmatizme göre, iyi oluşları kadarıyla doğru olurlar.
Doğru mu değil mi ben karar veririm
Elbette her şey zaruri olarak belirlenmiştir ve iradelerimiz özgürdür: Özgür iradeye yer veren bir çeşit belirlenimcilik doğru olan felsefedir.
Anlam Yoğunluğu :
.
Dağınık bir dikkati gönüllü olarak tekrar tekrar geri getirme yetisi, yargının, karakterin ve iradenin köküdür.
Ancak bu ideali tanımlamak, onu gerçekleştirmek için pratik talimatlar vermekten daha kolaydır.
...
... Bu dünyada bilfiil bildiğimiz sonuçlardan hiçbiri bütün ayrıntılarıyla gerçek anlamda önceden amaçlanmış değildir. İnsanlar ve uluslar muğlak bir zengin, büyük ve iyi olma fikri ile yola çıkarlar. Attıkları her adım karşılarına öngöremedikleri şanslar çıkarır ve eski bakış açılarını devre dışı bırakır. Böylece, genel maksadın belirlenimi günlük olarak değişmek zorundadır. Sonunda varılan şey başta öne konulandan daha iyi veya kötü olabilir, ama ne olursa daima ondan daha karışık ve farklıdır.
Determinizm ve özgür irade kıyaslaması
Zaten kusursuz olan bir dünyada "özgürlük" yalnızca daha kötü olma özgürlüğü anlamına gelir (mükemmelliği sabit bir dünyada determinist bakış açısının olumlu olacağı ve özgür iradenin gereksizliği ve bu mükemmellliği bozabileceği düşüncesi)