Mizahçılar yüzümüze ayna tutup bize kim olduğumuzu gösterirler; Rıfat Ilgaz gibi ender yazarlarsa, en karanlık anlarımızda bile bir gülümsemeyle aydınlatabilirler içimizi.
Cennette mizah yoktur ama, yeryüzünün cennete dönüşmesi olasılığı da pek güçlü değildir. Tarih kadar eski olan mizah, varlığını herhalde uygarlık yok olmadıkça sürdürecektir.
Marko Paşa hareketi tek parti dönemindeki muhalif tutumuyla Demokrat Parti'nin iktidara gelişine katkıda bulunmuştur. Ama Demokrat Parti de iktidara gelir gelmez Marko Paşacıların ensesinde boza pişirmeye başlar. Çarpıcı görünse de şaşırtıcı değildir bu: Çünkü iktidar değişmişti ama, Marko Paşa'nın muhalifliği değişmemiştir.
Rıfat Ilgaz'ı eski bir oğretmen ve eski bir veremli olarak özetleyebilirsiniz. Bu taraflarını eserlerinde kolayca bulacaksınız... Hababam Sınıfı ve Bizim Koguş kitapları güçlü birer kanıttırlar.
Ölüm, hiç özenilecek şey değil
Sevgilim, ölümün güzeli yok
Bir çirkin oluyor insan görme
Sevmeyi, düşünmeyi unutuyor
Ölecek misin ya bir meydanda öl,
Ya da dağ başında kavgan için
Böyle yatakta miskin ölme
Gerçekten de bazı yanlarıyla Ilgaz, Nazım Hikmet'ten çok Orhan Veli'ye yakın düşer. Ama bu yakınlık dıştadır; özde değil, biçimdedir. Nitekim, Orhan Veli'nin «başlangıçta» toplumcu bir kaygısı yoktur: Ilgaz ise belirli bir inancın adamıdır. Onun için, Orhan Veli'de kendinden başka amacı olmayan mizah, llgaz'da toplumsal yergiye destek olur. Orhan Veli, özellikle Garip döneminde, Batıcıldır. Ilgaz ise, yerli ve yereldir. Orhan Veli halk gibi olmaya özenir, Ilgaz ise halktan biridir.
Ilgaz, kendisi isyan etmediği gibi okurları da isyana çağırmıyor. Fakat, olayları o şekilde yansıtıyor ki, okurlar kötülüğe başkaldırmak gerektiğini duyuyorlar.
«Oğlum, ben senin mühendis, doktor olmanı düşünüyordum. Sen kalktın şair oldun, yazar oldun. Ne istersen ol, karışmam, ama neyi iyi yapacağına aklın yatıyorsa onu yap. İstersen zurnacı ol, ama zurnayı en iyi biçimde çal!»
Oğlum Aydın'ın beni görmeye geldiği 31 Ağutos 1980 günü oturduğum evin karşısındaki yıkıntıya sabahleyin bir pankart asılmış. Üzerinde, «Rıfat Ilgaz'ı evden almazsanız burayı tarayacağız!» yazılıymış. Beni sevenlerden biri pankartı görmüş, alıp hemen yırtmış.