İsmâil Hakkı Efendi merhum, vahiy müddetine müsâvî olmak üzere yirmi üç sene içinde (Rûhü’l-Beyân) unvanlı tefsirini yazıp bitirmiştir. Bu tefsir, pek kıymetli ve İslâm âleminin her tarafında münteşir bulunmuştur. Bu eserde en büyük müfessirlerin, âlimlerin, mutasavvıfların sözleri münderiçtir. Bahusus Kaazî Beyzavi ile Ebu's-Suûd tefsirleri başlıca me'hazlardandır. Bu cihetle pek zengin olan Rûhu'l-Beyân, birçok tefsirlerin mütâlâasından insanı müstağni edebilir. Rûhul-beyân, birçok tefsir kitaplarında bulunmayan bir hayli ma'lûmâtı ihtiva etmektedir. Bu eser, Kur'ân-ı Kerîm âyetlerinin ma'nâlarını îzâh için usûlü dâiresinde yazılmış bir tefsir kitabı olduğu gibi aynı zamanda pek mükemmel bir mev'-ıza kitabı da bulunmuştur. Zâten müellifi de en ziyâde bu gaayeyi ta'kîb etmiştir. Bunun içindir ki, bu eserin sahifelerinde tefsir ile pek de alâkası olmayan birtakım hikâyelere, ibretli vak'alara, tasavvufî manzumelere de yer verilmiştir.
İslâm edebiyatının her kısmına büyük bir vukufu olan muhterem müfessir, her sırası geldikçe öyle güzel, münâsip Arabî ve Fârisî beyitlerle, kıt'alarla sözlerini tezyin ediyor ki, insan onun bu hüsn-i intihabına hayran olmaktan kendisini alamıyor. Tasavvufa dâir Te'vîlât-ı Necmiyye'den ve sâir Sûfiyye kitaplanndan iktibas etmiş olduğu yazılar arasında da insanı bi-hakkın zevk-yâb edecek pek ulvî, ruhanî parçalar vardır.
