Saydam Şeyler

Aman Tanrı'm! Okunması ne zor bir kitap! Hepi topu 120 sayfa, daha 20'li sayfaları bitiremeden üç kez başa döndüm anlayabilmek için. Tam bu defa kaçırmayacağım dediğimde dikkatimi dağıtan şeyin ara konuşmaları ve başka yerlere atlaması olduğunu fark ettim. Bakalım henüz mücadele ediyorum ve bitirmeyi umuyorum. İlk defa yaşıyorum böyle bir durumu.

“Biliyorsun,bu kolaydır evlat”

Kısa olmasına karşın okunması odaklanma gerektiren,yoğun bir kitaptı Saydam Şeyler.İlk Nabokov deneyimim olmasının da etkisi var elbet.
Detaylar derinlikli,karakterlerin her biri birbirinden farklı..geçmiş-gelecek-şimdi gibi belirli bir zaman sıralamasına uygunluk yok ve bu da eseri güzel kılan şey.
Özellikle sonuyla daha da parlıyor!

“İşte, istediğim kişi burada. Merhaba kişi! Beni işitmiyor.

Belki somut ve bireysel bir biçimde, normal bir beynin sezebileceği bir şey olarak, gelecek var olsaydı, geçmiş böylesine akıl çelici olmazdı; geçmişin istekleri geleceğin istekleriyle dengelenirdi. O zaman kişiler, şu ya da bu nesneyi tartıp dökerlerken, tahterevallinin orta kısmında bacaklarını açıp dengede durabilirlerdi. Eğlenceli olabilirdi.”

Bu cümlelerle başlayan Saydam Şeyler, okuduklarım içinde en zor Nabokov romanıydı.

Karanlıkta Kahkaha, Maşenka, Cinnet ve Lujin Savunması’nda kendi gerçeklikleri içinde yaşayan karakterler yaratmıştı Nabokov.

Saydam Şeyler’in Hugh Person’ı ise biraz daha uçlara gidiyor. Nabokov, zamanda seyahat için nesneleri, mekânları,insanları, koku ve tatları kısacası Saydam Şeyler’i kullanıyor.

Hugh’nun zihni şimdiki zamanda geçmişi ya da geleceği yaşıyor. Bir de uyurgezer kahramanımızın rüyaları varki durumu tamamen içinden çıkılmaz yapıyor.

Diğer romanlarında yaptığı gibi Nabokov burada da Freud’u alaycı bir şekilde eleştirmeyi ihmal etmiyor. (“Şarlatan olmadıkça kim düşleri tedavi edebilir?”) Şimdiki zamanı tanımayan zihin uyku sırasında düşle gerçeği ayırd edebilir mi? ya da ikisi arasında bir fark var mı? Zihin, zamandan ve mekandan böylesine bağımsızsa belki de;
“İnanıyorum ki bu, bedensel ölümün verdiği eziyet değil, bir varlık durumundan diğerine geçmek için gerekli zihinsel manevranın benzersiz sıkıntılarıdır.

Kitap başka bir mekana götürüyor okuyanı...

Yazarın bir diğer eseri Lolita’yı da çok zor okumuştum. Konu olarak bana hitap etmemişti maalesef. Bu esere de bugün sabah başladım ama sadece 20 sayfa ilerledim. Bu benim ayıbım olsun. Bir daha denediğimde daha inanarak okumaya çalışıcam.

Nabokovla tanışma kitabım .Ve övgülerini gerçekten de haketmiş bi yazar. Ayaküstü şöyle bir geçerken uğradım ya da plajda güneşleniyorum iki okuyayım nasılsa 120 sh derseniz hata olur kanımca . Borgesten sonra bu kitap beynimi yakmış olabilir

Saydam Şeyler dil işçisi, betimleme ustası, sözcük oyunlarının piri, kurgunun büyük ustası Nabokov'un yüz yirmi sayfalık müthiş kitabıdır. Okurun metinle biraz cebelleşmesini isteyen Nabokov, romanın final bölümüne kadar açık vermez, bazı şeyler gizemli kalır. Final bölümünde ise neler olduğunu açığa çıkararak fazlaca meraklanmış okurun merakını giderir, boşlukta kalmış şeylerin zeminine oturmasını sağlayarak bütün sisleri dağıtır.

Saydam Şeyler, ince bir roman olmasına rağmen Nabokov'un edebiyatının, roman anlayışının tüm öğelerini barındıran tipik bir eserdir.

Romanda Lolita'ya yapılan atıf, daha doğrusu anıştırma da gayet çarpıcıdır. Roman esasen geçmişi yeniden yakalamak için yolculuğa çıkan Hugh Person'ın içsel yolculuğunu anlatmaktadır. Saydam Şeyler'in izini süren Person, geçmişi bir yerinden tutup yakalamayı, yaşadığı şeyleri tekrar hatırlamayı ve böylece esasen geçmişe ağıt yakmayı amaçlamaktadır. 25'nci bölüm şöyle başlar ve Person'un geçmişte ne aradığını sanki burada belirtir:

Yaptığın hac yolculuğundan ne ummuştun Person? Küllenmiş acıların salt aynada yeniden yansımasını mı? Eski bir taşın göstereceği sempatiyi mi? Goodgrief'in ürkütücü "doğduğum evi hatırlıyorum" undan ya da aslında, Proust'un arayışından tamamen farklı bir anlamda, kaybolmuş zamanı bulma arayışını mı? Person, burada sıkıntıdan ve üzüntüden başka bir şey yaşamamıştı ( yalnız bir kez, son çıkışının sonunda hissettikleri hariç). İç karartıcı Witt'i yeniden ziyaret etmesine başka bir şey neden olmuştu.

O nedeni de şu şekilde belirtir yazar:

Özlediği şey, kesin olarak anımsadığı bir çevrede Armande'nin asıl imgesiyle bir an önce temas kurabilmekti.

Karısını öldüren, önce hapse sonra akıl hastanesine daha sonra da hayata tekrar karışan Person'ın geçmişi yakalama peşinde uğraşısını ortaya koymaktadır. Karısıyla daha önce kaldığı otel odasını kiralayan ve "rüyaya yatan" Person, Armande'nin rüyasına, yatağına gelmesini beklerken otelin aşağısından yukarı doğru gelen dumana, alevlere karşı çaresizdir. En son gördüğü şey ise akkor hâlindeki bir ateştir. Artık bir varlık durumundan diğerine geçiş zamanıdır.

Okunması kolay olmayan bu yapıt, üç ayrı zaman kullanarak yazılmış dolaylı anlatımın, sıradışı kurgunun müthiş bir örneğidir.
Nabokov hayranları Saydam Şeyler'i mutlaka okumalıdırlar.