Osmanlı Devlet-Toplum İlişkisinde

Şikâyet Mekanizması ve İşleyiş Biçimi

Murat Tuğluca
9/10
1 Kişi
5
Okunma
2
Beğeni
398
Görüntülenme
Osmanlı Devletinde bulunan herkes, karşılaştığı herhangi bir haksızlığı şikâyetle iletme hakkına sahipti. Şikayet kabul eden birçok merci olmasına rağmen esasında bütün merciler padişah adına şildlyet dinliyor ve çözüm üretiyordu. Bu uygulama, Klasik İslam düşüncesinde saltanatın ve devletin varlığı ve devamlılığı açısından adalete hayati önem atfeden daire-i adliye anlayışın bir ürünüdür. Buna göre adil olma-yan bir hükümdar tebaasını. servetini, askerini ve dolayısıyla saltanat mı yitirir. Adalet temelli bu anlayış, İslam devletlerinde Divan-ı Mezalim adıyla zulmü engellemeye yönelik ihtisas kurumlarını doğurmuştur. Osmanlı Devleti bir mezalim divanı teşkil etmemişse de ahalinin şikiiyet hakkını kullandığı bu özel divanların fonksiyonu başta Divan-ı Hilmayun olmak üzere veziriazam divanları, eyalet ve saneak dis anları ile kadı mahkemelerine nakletmiştir. Böylelikle Osmanlı Devletinde şıkâyet hakkının kullanımı için başvuru mercinin sayısı artırılmış ve bu hakkın daha yaygın ve etkin bir şekilde kullanımına imkim tanınmıştır Şikâyetçiler: arzuhal vasıtasıyla, bizzat Divan huzurunda sözlü bir şekilde yahut da kadı arzıyla şikâyetlerini formel bir şekilde Divan-ı Ilümayun'a iletmesini bildikleri gibi edebiyat ve tarikat türü vasıtalarla da informel yöntemleri kullanarak şikâyetlerinin yetkili mercilere ulaşmasını sağlamışlardır. Ayrıca Osmanlı Dınleti'mle şikâyet iletim kanalları olabildiğince geniş tutulduğu gibi bu kanallar savaşta-barıta sürekli açık tutularak da mekanizmanın işleyişinin her daim ve her vasıtayla sağlanması mümkün kılınmıştır. Devlet en başından beri kurguladığı şikayet mekanizmasına zulmü önlemek, zuliim gerçekleştirse telafii etmek. taşrada icra edilentümidari, tüm idari, mali askeri ve hukuki faaliyetleri denetle.mek, mahkeme kararlarını kontrol etmek, hukukun yeniden üretimi ile toplumsal, ekonomik ve siyasal devamlılığa katkı sağlamak gibi işlevler yüklemiştir. Şikâyet mekanizmasının ürünü olan ve Divan-ı I lümayun tarafından tutulan şikâyet defterleri çok çeşitli konularl şikâyetleri ihtiva etmektedir. Bu çalışmada incelenen defterlerdeki şikayetler: adli yargı meseleleri, vergi, vakıf vc savaş ana başlıkları altında tasnif edilmiştir. Bu başlıklar altında: şikâyetlerin gerekçeleri. şik:iyet süreçleri, Divan-ı llümayun'un bu sorunlara ne tür çözümler ürettiği ve çözümleri hangiargümanlarla sağladığı üzerinde durulmuştur.
Yazar:
Murat Tuğluca
Murat Tuğluca
Tahmini Okuma Süresi: 8 sa. 33 dk.Sayfa Sayısı: 302Basım Tarihi: 2020Yayınevi: Türk Tarih Kurumu Yayınları
ISBN: 9789751631930Ülke: TürkiyeDil: TürkçeFormat: Karton kapak

Yorumlar ve İncelemeler

Tümünü Gör
302 syf.
9/10 puan verdi
Osmanlı Tarihinde Bilinmeyen Bir Alan
Osmanlı'da şikayet hakkı toplumda yaşayan herkesçe herhangi bir sınırlandırma ve aracıya tabi tutulmadan kullanılabiliyordu.Böylece toplumla devlet iletişimi sağlanıyordu.Bu yol açık tutularak toplumun her türlü sıkıntısından haberdar olması amaçlanmıştır.Bu mekanizmanın devletin girdiği uzun savaşlardan ötürü zaman içinde etkisini kaybetmeye başladığı anlaşılmaktadır.Şikayetçiler adlı yargıyı ilgilendiren sorunları ya mahkemede gördüremediklerinden ya da gördürdülerse çıkan sonucu uygulayamamaktan yakınıyorlardı. Bu çalışma bugünü anlamamız bakımından son derece faydalı bir çalışma.Bir kez daha anladım ki Adalet mülkün temelidir; dün de öyleydi bugün de hala böyle. Meraklısına tavsiye ederim.
Şikâyet Mekanizması ve İşleyiş Biçimi
Şikâyet Mekanizması ve İşleyiş BiçimiMurat Tuğluca · Türk Tarih Kurumu Yayınları · 20205 okunma
Reklam
100 öğeden 1 ile 10 arasındakiler gösteriliyor.