Sivil İtaatsizlik, Henry Thoreau’nun 1848 yılında Meksika Savaşı ve köleliğin devamını sağlacak vergileri vermeyi reddetmesiyle başlar. Makale ilk olarak “Sivil Hükümete Boyun Eğmemek” ismiyle bilinir. Mohandas Karamchand Gandhi Cambridge’de okuduğu dönemde makaleyi görür ve etkilenir. Sonraki mücadelesinde de sık sık kullanır. Yine aynı şekilde Martın Luther King ve diğer düşünürler de sivil itaatsizliği mücadele ve fikir dünyalarında kullanmışlardır.
Bir anektod:
Henry Thoreau’nun “Sivil İtaatsizlik” kavramını oluşturduğu, ABD-Meksika Savaşı devam ettiği sıralarda, “ödediğim vergi bir adam öldürmek üzere, başka bir adam veya tüfek satın almaya yaramasın” diyerek vergi vermeyi reddedince hapis cezasına çarptırılır.
Kendisi gibi özgürlükçü düşünceyi benimsemiş kardeşi gibi sevdiği arkadaşı Ralph Waldo Emerson, arkadaşını görmek üzere hücresine gittiğinde aralarında şöyle bir konuşma geçtiği anlatılır.
- Henry, neden buradasın?
- Waldo, sen neden burada degilsin?
Sivil itaatsizlik, tam olarak Henry Thoreau’nun yaptığı gibi bedelini ödeyerek birşeylerin mücadelesini vermektir. Ülkemizde yapıldığı gibi hariçten gazel okumak, üst perdeden konuşmak değildir.
Thoreau, makalesine “hükümetlerin en iyisi en az hükmedenidir.” diyerek başlıyor. Bizde sadece siyasi değil toplumsal her alanda muhalefet otoritenin yerine geçene kadar sürüyor. Sonrası aktörlerin değiştiği fakat düzenin değişmediği olaylar silsilesi. Devlet için geçerli olduğu kadar, herhangi bir şirket veya kurumdan, ikili ilişkilere kadar ne yazık ki aynı durum geçerli.
