Bu incelemeye, kitabın, belli bir düşünce yahut argümana karşı reaksiyon olarak yazıldığını düşündüğümü söylemekle başlayayım. “Tarihte Âdil Türk İdaresi” ismiyle de zaten tezini ispatlamak amacıyla böyle bir kitap yazdığını anlatmaktayız. Peki, bu tezini kanıtlayabilmiş mi? Gelin, beraber bakalım...
Süleyman Kocabaş, bu eserinde Türklerin adalet temelli devlet anlayışlarını ele almış ama maalesef İslam öncesi ve sonrası devletlere çok az yer vererek, genelde Osmanlı üzerinden değerlendirmiş. Bunun bir kusur olmasından ziyade isminden dolayı okuyucuya aşıladığı beklentiyi karşılamaması biraz sorun çıkarabilir. Onun dışında Süleyman Kocabaş, Türklerin bu sistemi nasıl işlettikleri ve sonunda işleyen sistemin nasıl çöktüğünü izah etmiş. Kitapta farklı ülkelerdeki çağdaş bürokratların bizim hakkındaki düşüncelerine yer verilmesi, eserin en beğendiğim yönüydü.
Aslında eserde kullanılan kaynaklar açısından yazar tezini ispatlayabilmiş. Türklerin adilane idare sistemleri hakkında okunabilecek güzel bir eser. Ancak sürekli bir Batı mukayesesi ile bizi yüceltme metoduna sık başvurulması, eserde pek tasvip etmediğim bir nokta idi. Salt olarak Türklerin idaresinin zaten olumlu bir seyirde ilerlediği görülmekte. Bunun için Batı mukayesesine bu kadar fazla başvurulması gerekmezdi.
Sonuç olarak eserin sunduğu tezler ve kullandığı kaynaklar açısından beğensem de üslup ve metot açısından bazı kusurlar buldum. Kitap, bunlara dikkat edilerek okunduğu takdirde faydalı olacaktır.
