Tarihte Usul
Zeki Velidi ToganTarihte Usul Posts
You can find Tarihte Usul books, Tarihte Usul quotes and quotes, Tarihte Usul authors, Tarihte Usul reviews and reviews on 1000Kitap.
Tarih ancak ilmi haysiyetli şerefli bir ilmdir. Bu itibarla fevkalade hassas. Bunun için de o vakaları zorlamayı sevmez. Ayrı şahıslar tarihi zorlar, onu tahrif eder yahut vak'aları tarafgirane bir surette izah edebilir; fakat bir devletin, bir hükumet ve bir milletin ilmi müesseseleri bu yola girerse tarih tetkiki felce uğratılmış olur.
Sayfa 18
Atomu muvaffakiyelle bombardıman edip parçalayıncaya kadar fizik alimleri asırlardanberi netice itibariyle boş olan ne kadar mesai sarfettiler, fakat nihayet maksatlarına nail oldular. Ayrı tarihi hadiselerin doğruluğunu tesbit etmek ve hadiseler hakkındaki tezadlı hüküm ve takdirler, indiyat, hatta uydurmalar ve sahtekarlıklar arasından nihayet hakikati bulup çıkarmak da öyledir. Vakıaları tesbit yolunda kullanılan usul ve vasıtalarda sakatlıklar olabilir, fakat asıl tetkik mevzuu olan hadise gerçektir. Hatta vaki olmadığı tetkikat neticesinde tesbit olunan hadisenin vaki olmadığı da - bir gerçektir. Tarihin gayesi işte bu gerçeği bulmaktır. Bunları tesbit edebilmesi veyahut tesbiti uğrunda uğraşması itibariyle tarih tam manasıyla bir ilimdir.
Sayfa 17
Herhalde tarih, ilim olmakla beraber, kendisiyle meşgul olan zevatın temayüllerine pek fazla maruz kalabilen bir ilimdir.
Sayfa 15
tarih ve lisaniyat ilimleri ancak müsbet ilimlerle birlikte ve muhtelif ilim mensuplarının yardımiyle işlendikleri zaman layık oldukları kiymeti kazanırlar
Sayfa 30 - Önsöz
Daima asker kalacağına inandığım Türk milleti bir defa devleti dinden ayırmıştı , şimdi de devlet idaresini demokrat ve sivil yapacaktır; onun terakkiyatına artık hiç bir engel kalmamıştır, yalnız Tanrı onu dış düşmandan korusun. Türk milleti şuur ve iradesine kavuştu ve artık bundan ayrılmıyacaktır. Fakat serbest iradeyi siyasi, içtimai hayatta olduğu gibi, ilmi hayatta da tatbik imkanı hasıl olmakla iş bitmiyor, yaratma zihniyetini benimsemenin yolları ve çareleri tespit edilmelidir.
Sayfa 24 - Önsöz
Tarih -i cihan/ tarih usulü
Bu arada bu malûmatların çoğu, 
Tarihte Usul kitabında mütalaa edilerek yazılmıştır.
"Tarih'' kelimesi İbranicede "ay" manasına gelen "yarex" ke-
limesinden gelmedir. Nasıl, ki yunancadan latinceye geçen "historia'·
kelimesi de Araplara as/ürd (ve cemi ile asatlr, Kur'ande asiiflr al-au-
valrn) şeklinde geçmiştir.
Hadiselerin seyrinden, hatta ·madde.ye eşyanın mazi ve halinden
bahseden her yazı ve her hikaye tarihtir. Böylece biz tabii hadiselerin
tarihini, bir ilmin, mevaddan, mesela altının, demirin, ipek kumaşın,
buğdayın, tütünün; muhtelif ağaç envaının, mesela elma ağacının, bom-
bo'nun; t<!şlardan mesela mermerin tarihini bahis mevzuu edebiliyoruz.
Fakat burada bizim için tarih daha ziyade insaniyetin veyahut millet-
lerin tarihidir. Bu itibarla "tarilı" içtimai bünyenin azası olmak itiba-
riyle insanlığın fiiİ ve fikirlerinin inldşafını takip eden bilgidir. Tarih,
beşeriyetin içtimai ve siyasi bünyeler teşkil ederek terakki ve tekamül
eylemesinde fertler ve cemaatler tarafından işlenen fiil ve ortaya atı-
lan fikirleri ve bunların neticesi olarak zuhur etmiş olan vakaları tet-
kik eder. Tarih bu vakalarm maddi ve manevi sebeblerini ve sebeb-
. ler i le vakalar arasındaki münasebetleri araştırıp t ayin eder. Hatta
.Yunanca "İstoria'' kelimesi dahi aslında "araştırma" demektir. Tarihin
insanın hayatının tasviri olmak bakımından daha sağlam ve mufassal
tarifi biraz sonra verilecektir. "Tarihte usul" ise bu tarif ettiğimiz ta-
rih mevzunnun nasıl tetkik edilerek işlenmesi icabettiğini gösteren
ilimdir.
Zamanımızda elde edilen bu muvaffakiyetler ihmal edilmeğe gelmez. Cihanın bir köşesinde zuhur eden ve fikir hayatında çığır açan büyük şahsiyetler dünyanın diğer kısımlarında akisler uyandırır, yahut aynı fikirler ve cereyanlar onun tesirinden başka müvazi olarak zuhur eder.
Sayfa 199Kitabı okudu
İlk meşrutiyet hareketleri ile bağlı olarak tarih tenkidi fikirlerinin yayılması Ahmet Vefik Paşa'nın 17 Şubat 1863 Darülfunun açıldığı vakit tarih felsefesine dair verdiği 44 sayfa olarak aynı sene Hikmet-i tarih ismiyle neşrolunan dersinde ve Sultan Hamidin katibi Gelenbevizade Ahmet Tevfik Beyin bu sultan namına tarihte usul mevzuu üzerine Hamidet-ü'l-usul namiyle 1878 de yayınladığı 43 sayfalık küçük bir risalesinde kendisini gösterdi.
Sayfa 199Kitabı okudu