Tarihte Usul
Zeki Velidi ToganSözler ve Alıntılar
Hadiselerin seyrinden, hatta madde ve eşyanın mazi ve halinden bahseden her yazı ve her hikaye tarihtir.
Sayfa 2Kitabı okudu
Tarihin faydası, nev'i beşerin başından geçen halleri toptan müşahede ederek, hayat için yol bulmaktır. Nasıl ki Kur'an <onları Allah doğru yola sevk etmişti, sen de onların doğru yoluna uymalısın> ı ve hadiste de <Dünyada mesut insan başkalarının başından geçen işlerden ibret alan kimsedir> denilmiştir. Tarihe bilhassa devlet adamları muhtaçtır. Mirxond, bu hususu üç madde ile anlattıktan sonra, tarihi yanlış bir şekilde yazmak vatana ve devlete ihanet etmek olacaktır, nasıl ki Kur'an da böyle tahrifkar insanlar hakkında <sözleri yerinden değiştirerek tahrif ederler, demiş ve onları bu suretle kötülemiştir.
Sayfa 187 - Son temürlüler devrinin büyük müverrihi olan Mirxond (öl. 1498)Kitabı okudu
İnsan kendi tarihini artık, eskiden olduğu gibi tarihçilerin yazdıkları kroniklerden öğrenmekle iktifa etmeyip, bilakis menbalık işini görecek olan her şeyi bir araya toplamak ve tarihi o esastan öğrenerek ihata eylemek yoluna girmiş ve dolayısile Kaynaklar Bilgisi husule gelmiştir.
Metod BilgisiKitabı okudu
Fakat tarih yazmanın asıl müşkül ciheti vak'aların izah ve tahlilidir. Tarihi bu tarzda yazabilmek eski zamanlarda çok müşkildi; zamanımızda ise bu nevi mesaiyi kolaylaştıran birçok vesait vardır.
18. ve 19. asır Avrupasında, tarih yazısında tarafgirlikten kurtulmak büyük bir mesele olmuştur. Milliyet, din ve mezhep taassubu bağlılıkları ile beraber bir tarihçi için ne derece bitaraf olmak mümkün olduğu tesbit edilmiş, fakat bunun tatbiki kolay olmamıştır.
Sayfa 147Kitabı okudu
Tarih ilminin ehemmiyeti tarife muhtaç değildir. Böyle şerif bir ilim üzerinde çalışırken gelişi güzel iş kılmak, geceleyin yaş ve kurusunu ayırmadan odun toplayan adam gibi yalan yanlış haberleri toplamak bu ilme yakışmaz. Doğruyu yalandan ayıran bir mizan, bir kıstas lazımdır. İşte ben mizan ve mi'yar işini görecek usulleri bu eserde tesbit edeceğim. Fıkıh, usulü fıkh, nahiv ve beyan için böyle usuller ve kaideler tesbit edilmiş ise tarih için de böyle kaide ve usul tesbit edilmelidir.
Sayfa 198Kitabı okudu
Akil ve mütekamil bir insan ancak ebedi kıymetlerden ve maneviyattan haz duyar, gabiler ise şehvetlerinin ve hislerinin esiridir. Medeniyet işte insanın bu gibi zayıflara karşı kendini koruması, iradesini tahdid etmesi ile kaimdir.
Sayfa 182 - Al Cavahir, nşr. Krenkow. s.12Kitabı okudu