On dokuzuncu asır Türkiye Tarihi'nin mühim bir kaynağı telakki edilen Tezakir-i Cevdet, burada şahsiyetini belirtmek için fazla söz söylemeği zait bulduğumuz Ahmed Cevdet Paşa'nın, birincisi, görüp işittiği veya bizzat karıştığı hadiselere, içyüzünü bildiği meselelere, zamanındaki devlet adamlarına dair kaleme alıp vak'a-nüvislikte halefi Ahmed Lütfi Efendi'ye gönderdiği yazılardan mürekkeptir. İkincisi Cevdet Paşa'nın hayatına ve şahsiyetine dair şimdiye kadar kitap ve makale, olarak bir hayli neşriyat yapılmıştır. Hazine-i Fünun (İstanbul 10 Zilhicce 1312 tarihli nüsha), Cevdet Paşa'nın Bebek'teki yalısında vefatını (2 Zilhicce 1312 - 25 Mayıs 1895) müteakip "kendi kalemiyle yazılmış" uzunca bir bir hal tercümesi neşretmiştir ki bu yazı müverrihimizin resmi hayatını kâfi derecede aydınlattığı gibi, Başbakanlık Arşivi, Sicill-i ahval defteri (No. I, sahife 2)'nde de bu hususta malumat vardır. Ara sıra şiir ile uğraşan ve basılmamış Divançe'si İstanbul Belediye kütüphanesinde kendi evrakı arasında bulunan Cevdet Paşa, İbnül-Emin Mahmud Kemal Bey'in Son Asır Türk Şairleri (İstanbul 1931, sahife 236 ve devamı) adlı eserinde yer almış bulunuyor. Cevdet Paşa'nın tarihçiliği için Bk. F. Babinger, Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke, Leipzig, 1927 s. 376 v.d. müracaat edilmelidir. On dokuzuncu asrın bu pek mühim Türk âlimi hakkında neşredilmiş en etraflı yazı olarak Ali Ölmezoğlu'nun Cevdet Paşa (İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1944) adlı makalesini zikredebiliriz. Belli başlı kaynaklardan başka Tezakir-i Cevdet'ten de, istifade suretiyle kaleme alınan bu tetkik, Cevdet Paşa'nın hayatına ve eserlerine dair doğru malumat verdikten başka, bu mevzu üzerine yapılmış neşriyatın bibliyografyasını ihtiva etmektedir. Ali Ölmezoğlu'nun makalesinden sonra M. Şakir Ülkütaşır, Cevdet Paşa, Hayatı ve Eserleri (Ankara 1954) ismini verdiği bir risale neşretmiştir. Cevdet Paşa, bir hukuk âlimi olarak, Ord. Prof. Ebülula Mardin tarafından, Medeni hukuk cephesinden Ahmed Cevdet Paşa (İstanbul 1946) adlı eserinde tetkik edilmekte, Paşa merhumun hukuk sahasındaki mevkii ve mecelle-i ahkâm-ı adliyye'nin tertibindeki hizmeti salahiyetle belirtilmektedir.
