Timsah - Gülünç Bir Adamın Düşü - Uysal Bir Ruh

Ivan Matveitch, geveze, "ukala", kendini hep ön saflarda görmeye can atan bir devlet memurudur. Günlerin bir günü ailesi, mustakbel damadı ve yakın dostu- Aleksi ile hayvanat çiftliğine giderler. Hayvanat bahçesinde ünlü bir timsah halka sergilenmektedir. Hep önde olmaya can atan Ivan öne geçer, timsahın başını okşamaya başlar ve olanlar olmuştur. İvan, artık timsahın karnında nefes almaktadır...

Kitabı başından sonuna kadar Aleksi`nin dilinden okuyorsunuz. Onun arkadaşı için baş vurduğu kurtarma operasyonların da şahidi olacaksınız. Yüksek mevkilere başvurur, arkadaşının karısı ile ilgilenir, timsahın karnını bile dostu aç kalmasın diye doyurur.

Neyse, kitabı sonuna kadar anlatmayacağım tabii :)

Ama, kitap yine bir Dostoyevski kalitesi ile karşınızda. E bu bile okumanız için sebep teşkil etmez mi? :)

Kitabın ana konularından biri: nankörlük diyeyim siz sonunu anlayın :)

Okumanızı yine tavsiye ederim.

Keyifli okumalar...

Kitabı okuyunca aklıma ilk gelen şey Franz Kafka'nın Dönüşüm kitabı oldu. Bu kitap da onun gibi absürd bir durumla başlıyor. Ve Dostoyevski'den mükemmel bir kara mizah karşınıza çıkıyor. Günümüz dünyasının insanlarının siyasete, ekonomiye yani kısacası dünya düzenine dair olan hayat görüşünün, en basit meseleleri bile nasıl işin içinden çıkılmaz hale getirdiğinin bir eleştirisi olarak algıladım ben kitabı. Tavsiye eder, keyifli okumalar dilerim.

İçinde üç farklı hikayenin bulunduğu güzel bir kitaptı.Bu üç hikayeden en çok hoşuma giden " Gülünç bir adamın düşü" oldu. Üç hikayede de ana karakter "insanlık" kavramından uzaklaştığını farkedip ruhunu anlamlandırmaya çalışıyor. "İnsanlık" kavramı üzerinde okuyucuyu da düşündürmeye iten bu güzel kitabı herkese öneriyorum. Asla pişman olmayacaksınız.

"Hikâyeye adını veren timsah ile iktidarı sembolize eden Dostoyevski, “kocaman bir boş çuval” olarak gördüğü timsah için “yalnızca keskin dişlerle donatılmış kocaman bir ağız; ağızdan sonra da kocaman, uzun bir kuyruk” der ve ekler: “İşte hepsi bu aslında.” En önemli özelliği “insanları yutmak” olan timsahın bunu gerçekleştirebilmesi için “içini boş yapmak gerekir” kuşkusuz.  Dostoyevski’nin şu cümlesine bakınız: “Timsahın iç yapısı da […] hem yutması, hem de el altında olan bir şeyle de doldurulabilmesi için boş olmak zorunda.”  Belki de Yahya Kemal, “her yerde ve her zaman devlet uysal ve uslu bedenler ister” dediğinde, Dostoyevski’nin bu “el altında olan” dolgu malzemelerinden söz etmiştir.
Dostoyevski’nin “Timsah” hikâyesinin bizdeki tanınmışlığı 27 Mayıs1960 askerî darbesi sonrasındadır. Milli Birlik Komitesi, 28 Ekim 1960 tarihli bir yasayla 147 öğretim üyesini üniversitelerinden uzaklaştırınca listede adı geçenlerden biri olan Haldun Taner de Dostoyevski’nin öyküsünü radyo oyununa çevirerek bir gecelik korsan radyo oyunuyla Milli Birlik Komitesi’ni eleştirir. KHK ile görevden uzaklaştırmalar olunca Haldun Taner’in oyunu bu kez 27 Mayıs 2017’de sahnede sergilendi. 147’ler, bir yıl sonra dönebilmişlerdi görevlerine, yeni dönemde son durum ne olacak henüz belli değil. Bizde öykünün itibar gördüğü her iki dönemde de olay, yutanlar ve yutulanlar açısından öne çıktı. Oysa Dostoyevski, hikâyede salt devleti/bürokrasiyi değil ütopik/hayalci Çernişevski özelinde aydınları da eleştiriyordu; bu aydın eleştirisi bizde biraz güme gitmiş görünüyor."


Kitaba dair söylemek istediklerim tamamen bunlar olduğu için, bu yazıyı arkakapak.com. sitesinin kitapla ilgili incelemesinden alıntılıyorum.

Keyifli okumalar.

Merhaba...
Timsah Dostoyevski’nin 1860’ta bir hayli fantastik kıvamda yazdığı uzun öyküsü. Bilindik Dostoyevski tarzından çok daha farklı bir çizgisi var Timsah’ın ancak tamamlanmış bir öykü değil.
Devlet memuru İvan, yıllardır hayalini kurduğu dünya turuna çıkmak için para biriktirir.
Tura çıkmadan bir gün önce karısı, kızı, kızının talibi ve arkadaşıyla beraber gezmeye çıkarlar.
O sırada sergilenmesi için şehre getirilmiş canlı timsahı görmeye giderler.
Olanlar olur ve meraklı İvan kendini timsahın midesinde bulur birdenbire.
Timsahın midesinde dışarıda olup bitenleri duyabiliyordur İvan ve aslında halinden pek de şikâyetçi değildir.
Büyük ilgi çeken bu olay sayesinde herkes karnında İvan olan timsahı görmeye gelir. İvan artık ünlüdür…

Yabancılaşma, gerçeklikten kopuş, içerden dışarıya bakma gibi birçok durumu sorgulayabiliriz Timsah ve İvan sayesinde; hem de o inceden, estetik kara mizah penceresinden.

Dostoyevski öz xatirələ­rində qeyd edir ki, 1864-cü ildə bir alman Pasajda pulla timsah nümayiş etdirirmiş, bunu eşidən yazıçı, Qoqolun “Burun” povesti ruhunda satirik-fantastik bir əsər yazmaq fikrinə düşür. Hekayədə yer alan ironiya liberal əhval-ruhiyyədə olan siyasi dairələrə ünvanlanır – müxtəlif jurnalların səhifələrində Dostoyevskinin onlarla ciddi polemikalar apardığı məlumdur.
Hekayədə məmur İvan Matveyevi timsah udur. Ətrafdakıların təəccüblənməsinə baxmayaraq, Matveyev nəinki sağ qalır, hətta düşdüyü vəziyyətdən məmnun olur. Bu halı ilə başqalarının diqqətini çəkdiyini görən məmur timsahın qarnında özüyçün maraqlı gələcək ideyalarını qurur...
Hekayənin sonunda Dostoyevskinin incə xatırlatması ilə palto (шинел) sözünü işlətməsi diqqətimdən yayınmadı, böyük müəllimi Qoqola işarə edib.
Xoş mütaliələr :)

bence insan hayatının ne kadar degersiz oldugunu,
ülke sisteminin ne kadar brogratik engeller cıkardıgını,
yöneticilerin ne kadar bencil oldugunu,
ailesinin bile ne kadar yaramaz oldugu
iyi insanların nasıl iyilik için ugraştıklarını, ve sonunda en kötü onların oldugunu anlatıyor bu kitap