İngiliz devrimci Tony Cliff’in, “öğretmenim” dediği Troçki’nin mücadele dolu yaşamını anlattığı 4 ciltlik biyografinin son cildi bu. Bu cildin kapsamında Troçki’nin Rusya dışındaki sürgün yılları (1927-1940) yer alıyor. Başka bir deyişle - Troçki’nin kendi ifadesiyle – onun hayatının en önemli ve yaşamsal dönemi. Bu dönemin önemi Troçki’nin büyük başarılar elde etmesi değil; tam tersine. Bu dönem sadece Troçki ve onun bir avuç takipçisi için değil, bütün dünya işçi sınıfının belki de tarihinin en büyük yenilgilerini ve felaketlerini yaşadığı dönem. Almanya’da Nazilerin iktidara yükselmesi, Rusya’da stalinist rejimin “devlet kapitalisti” haline gelmesi ve dünyanın dört nala ikinci emperyalist savaşa doğru sürüklenmesi, bu dönemin karakterini belirleyen olgular. Troçki deha düzeyindeki analiz yeteneğini ortaya sererek bir yandan Nazilerin yükselmesine karşı “birleşik cephe” politikasını inşa etmeye çalışırken, bir yandan da dünyanın geri kalanında (özellikle Fransa ve İspanya’da) devrimci durumun daha da ileri gitmesi ve işçi sınıfının başarıya ulaşması için elindeki kısıtlı araçlarla durmadan didindi. Aynı zamanda dünya çapında stalinizmin ihanetlerini ve basiretsizliğini ortaya sermek için çabaladı. Her ne kadar sonuç hüsran olsa da bize karanlıkta yolumuzu kaybetmememizi sağlayacak bir deneyim ve teori hazinesi bıraktı. Cliff’in tabiriyle “enternasyonalizmin bayrağının gelecek kuşaklara ulaşmasını sağladı”. Bu ciltte Almanya, Fransa, Rusya ve İspanya’nın 1930’lardaki politik durumunun, olasılıkların ve risklerin dahice analizini bulacak, bir “devin omuzları üstünden yükselerek” daha ileri bakma fırsatı elde edeceksiniz
Fyodor Dostoyevski 
Troçki Cilt 4 
ALİ YARDİBİ
