Türk Atasözlerine Psikolojik Yaklaşımlar
İhsan KurtQuotes
Duyguların, kişiliğin oluşmasında, tutum ve davranışların ortaya çıkmasında önemli rol oynadıklarını atasözlerinde görebilmekteyiz.
Atasözlerinde, şiddetli duyguların bireye zarar olabileceği, "Keskin sirke küpüne zarardır", "Öfke ile kalkan zararla oturur" sözleri ile belirtirmektedir. Bu düşünceler ilmî gerçeklere de uymaktadır.
Psikolojik savunma mekanizmaları...
"Eşeğe kızıp, semeri dövme", Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla" gibi gibi atasözlerinden de gayet açık şekilde anlaşılacağı gibi birey bir başkasına öfkelendiği hâlde, acısını diğerinden çıkarmakta, yani asıl nesneden başka bir nesneye yönelmektedir. Ayrıca kızına söyleyip, gelinin anlamasını istemesi de, yön değiştirme mekanizması ile açıklanır.
Çocuklar arkadaş ilişkilerinde, başkalarına ve başkalarının başarılarına değer vermesini öğrenirler. Çevresindeki yaşıtları ile arkadaşlık yapması, gerçekleri kavramasını kolaylaştırır ve kendi kendilerini tanımasını öğrenirken, birbirlerinin onayladıkları tavırları da benimserler. "Çocuk çocuğun aynasıdır" derken, bir özdeşleşme söz konusudur.
"Ağaca dayanma kurur, insana dayanma ölür", Ele inanma, suya dayanma" gibi atasözlerinde, güvenlik ihtiyacının işaret edilmesi ve gerekliliği üzerinde durulmakla kalınmıyor, bireyin hayatını öncelikle kendine güven duyarak yürütmesinin zorunlu olduğu da belirtiliyor.
Bazı atasözlerinden anlaşılacağı gibi, bu sözlerin anlamları içinde kalıtımın değişik yansımaları sezilmektedir. Bu durum aynı zamanda geleneksel Türk kültürünün bir devamı da sayılabilir. Çünkü eski Türkler, babadan oğula doğuştan çok şeyler geçtiğine inanırlardı. Nitekim "ata oğlu ataç doğar" (babanın oğlu babasına benzeyerek doğar), sözü bu inanışın çok eski bir tanığıdır. "Oğlan dayıya, kız halaya çeker" atasözünde, çocuğun en yakın akrabalara benzeyeceği inancı vardır.