Türk Düşününde Batı Sorunu
Niyazi BerkesTürk Düşününde Batı Sorunu Sözleri ve Alıntıları
Türk Düşününde Batı Sorunu sözleri ve alıntılarını, Türk Düşününde Batı Sorunu kitap alıntılarını, Türk Düşününde Batı Sorunu en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
1876
Fetva emini «Anadolu’nun ve Rumeli’nin cahil Türklerinin eline devlet nasıl teslim edilir? Bir güçlükle karşılaştığınızda bize sorun, biz fetva verir, size yol gösteririz» diyordu. Ceza olarak bu zavallıyı oturtup bir kalkınma projesi yaptırtmalıydılar. Ama zaman şakaya elverişli değil. Anayasacılar bir taraftan âyet ve hadislerle, bir yandan her biri bir telden çalan Avrupa anayasalarıyle, bir yandan da sarayın, «Aman padişahın hükümranlık haklarına dokunulmasın» baskılarıyle uğraşmak zorundaydılar. Sarayın da yardımıyle gericiler fikirleri öyle karıştırdılar ki çıldırmak işten değildi. Abdülaziz’i tevkif eden ve silahlı güçleri temsil eden Süleyman Paşa, Abdülhamit’e çıkıp, gerekirse ona da aynı şeyi yapacağını söylemeseydi, Namık Kemal ve arkadaşları komisyon odalarında geceli gündüzlü çalışmasalardı, belki hiç bir şey çıkmayacaktı.
her zaman olduğu gibi o zaman da memleketin çeşitli reformları üzerine hazırlıklı ne bilgi, ne de proje vardı. Sadece, «Kanunu Esasî yapılsın, her şey düzelecek» fikrinden geçilmiyordu.
Ortaçağ düşünüşünün temeli budur. Ona göre, var olan düzen (nizam-ı âlem) Tanrının takdir ettiği bir düzendir; ideal olan odur. Gene bu düşünüşün sonucu olarak bu yazarlar Türk İslâm topluluğunun, devletin yüz yüze geldiği Avrupa dünyasındaki koşullarda olagelmekte olan değişikliklerin etkisi altında olduğunu da göremiyorlardı.
Bu İslâmcılar, Osmanlıcılar, Mandacılar hep bir ağızdan Mustafa Kemal’in devrimciliğinin ulusça komünizme kayma olduğu iddiasını yayıyorlardı.
İlerleme zorunluluğunda herkes birlik. Fakat ilerlemenin kapısını açacak anahtarla kilit birbirine uymuyor.
Örneğin Şinasi’yi «ulum-u iktisadiye ve maliye» okumak üzere Fransa’ya yollamış. Şinasi iktisat ve maliye okuyucağına edebiyata daldı; Osmanlı toplumu ile Fransa’daki iktisat ve maliye bilimleri arasında bir ilgi göremediği için olacak ki bilimler onu sarmadı. Doğubilimleri uzmanları ile tanıştı; onlardan Müslümanlık, Doğu dünyası, Osmanlılık üzerine belki o zamana kadar bilmediği şeyler öğrendi.