Türk Hukuk Tarihi
M. Akif AydınHukuk tarihi bugün mevcut olan hukukî kurumların ve kuralların geçmişini inceleme alanı olarak seçen ve bunların hangi gelişme sürecinden geçerek günümüze kadar geldiğini inceleyen bir ilim dalıdır. Bu yönüyle hukuk tarihi hem hukukî kurum ve kuralların köklerini ögretmek ve hem de hukukî bir formasyon kazandırmak açısından hukukçuya önemli bir yarar sağlar.
Hukuk tarihinin özel bölümünde yer alan Türk hukuk tarihi Türkler'in tarih sahnesine çıkmasından Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar uzanan çok uzun bir dönemdeki hukuklarını incelemektedir. Bu uzun dönemi iki ana bölüme ayırmak gerekir. Birincisi başlangıçtan İslâmiyetin kabulüne kadar olan dönemdir. Bu dönemde hukukî örf ve adetlerden, kurultaylarda alınan kararlardan ve hakanın fermanlarından olusan bir hukukî yapı söz konusudur.
İslâmiyetin kabulünden sonra ise Türk devletlerinde esas itibariyle Islam hukuku hakim olmuştur. Ancak bu hukuka Türk devletleri kendi dönemlerinin ve şartlarının gerektirdiği yorum zenginliğini de katmışlardır. Bu bakımdan Türk devletlerinin hukukları temelde aynı olmakla birlikte birbirlerinin kopyaları degildir. Geniş bir zaman dilimini ve o ölçüde geniş bir coğrafyayı kaplayan Türk hukuk tarihini incelemek büyük bir ilmî mesaiyi ve çok farklı alanlarda yetismişliği gerektirmektedir.
İslâmiyet öncesi dönemi incelemek için Çince ve Rusça başta olmak üzere Orta Asya kültür muhitinde konuşulan ve içinde Moğolca'nın da bulunduğu çok sayıda dili bilmek, İslam sonrasındaki dönemi incelemek için ise Arapça ve Farsça'dan ayrı olarak özellikle Hint yarımadasında kurulan Türk devletleri için Urduca ve Hintçe'yi bilmek icap etmektedir. Bunlara Batı dillerinden bir veya ikisini de katarsanız sadece dil bakımından Türk hukuk tarihinin bütün dönemlerini ve bütün bölgelerini incelemenin güçlüğü anlaşılır. Bu sebeple zaruri olarak bir sınırlandırmaya gitmek gerekmektedir. Biz de objektif ve subjektif imkânsızlıkları ve derslerimizin hacmini göz önüne alarak Orta Asya'dan sonra Anadolu'da kurulan Türk devletleriyle sınırlı bir dönemi inceleme alanı olarak seçtik.
(Tanıtım Bülteninden)
Türler:
472 sayfa · İlk Yayın Tarihi: 2012
Yazar Hakkında
M. Akif AydınYazar · 9 kitap
Tokat Niksar’da doğdu (1948). İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nden (1971) ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden (1974) mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İslâm Araştırmaları Enstitüsü’ne asistan olarak girdi. “XIX ve XX. Yüzyılda Osmanlı Aile Hukukundaki Gelişmeler ve Hukuk-ı Âile Kararnamesi” başlıklı teziyle (danışman: Prof.Dr. Nejat Göyünç, 1981) doktorasını tamamladı. 1983 yılında Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Tarihi Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. 1987 yılında doçent, 1993’te profesör oldu. Kahire Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1988-1989) ve Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde (1998-1999) birer yıl misafir araştırmacı olarak çalışmalar yaptı.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne başlangıcından itibaren müellif-redaktör ve Fıkıh İlim Heyeti üyesi olarak önemli katkılarda bulundu; 40 madde veya madde bölümü telif etti, birçok maddenin ilmî redaksiyonunu yaptı. İslâmî ilimler alanında araştırmalar yapmak ve araştırmacı yetiştirmek amacıyla kurulan (1988) ve bir süre sonra TDV İslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü ile birleştirilen (1993) Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi’nde (İSAM) on yılı aşkın bir süre başkanlık görevinde bulundu (2003-2014). TDV İslâm Ansiklopedisi’ne hizmetleri sebebiyle Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, “Yüzyılın İslam Kültür Hizmeti Onur ve Hizmet Ödülleri” kapsamında onur ödülüne lâyık görüldü (2014).
Türk Tarih Kurumu üyeliği (1994-2001) ve Yüksek Öğretim Kurulu üyeliği (2009-2013) yaptı. Halen İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanlığı görevini yürütmektedir.
İslâm Osmanlı Aile Hukuku (İstanbul 1985), Türk Hukuk Tarihi (İstanbul 1995, 2017), İslâm ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları (İstanbul 1996), Kadı Sicillerinde İstanbul: XVI. ve XVII. Yüzyıl (İstanbul 2010); Osmanlı Devletinde Hukuk ve Adalet (İstanbul 2014) başlıca eserleridir. Ayrıca Sarkis Karakoç’un Külliyât-ı Kavânîn adlı eserinin neşrini gerçekleştirdi (F. Gedikli, M. Akman, E.B. Ekinci ve M. Kenanoğlu ile birlikte, Ankara 2006), İSAM ve İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür A.Ş. işbirliğiyle hazırlanıp yayınlanan İstanbul Kadı Sicilleri (40 cilt, İstanbul 2008-2010) ve Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi (10 cilt, İstanbul 2015) adlı eserlerin proje yöneticiliğini yaptı. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları dergisinin 2006 yılından bu yana düzenli olarak yayımlanmasına öncülük etti ve büyük katkıları oldu.
