Türk Hukuk Tarihi M. Akif Aydın

Hukuk tarihi bugün mevcut olan hukukî kurumların ve kuralların geçmişini inceleme alanı olarak seçen ve bunların hangi gelişme sürecinden geçerek günümüze kadar geldiğini inceleyen bir ilim dalıdır. Bu yönüyle hukuk tarihi hem hukukî kurum ve kuralların köklerini ögretmek ve hem de hukukî bir formasyon kazandırmak açısından hukukçuya önemli bir yarar sağlar.

Hukuk tarihinin özel bölümünde yer alan Türk hukuk tarihi Türkler'in tarih sahnesine çıkmasından Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar uzanan çok uzun bir dönemdeki hukuklarını incelemektedir. Bu uzun dönemi iki ana bölüme ayırmak gerekir. Birincisi başlangıçtan İslâmiyetin kabulüne kadar olan dönemdir. Bu dönemde hukukî örf ve adetlerden, kurultaylarda alınan kararlardan ve hakanın fermanlarından olusan bir hukukî yapı söz konusudur.

İslâmiyetin kabulünden sonra ise Türk devletlerinde esas itibariyle Islam hukuku hakim olmuştur. Ancak bu hukuka Türk devletleri kendi dönemlerinin ve şartlarının gerektirdiği yorum zenginliğini de katmışlardır. Bu bakımdan Türk devletlerinin hukukları temelde aynı olmakla birlikte birbirlerinin kopyaları degildir. Geniş bir zaman dilimini ve o ölçüde geniş bir coğrafyayı kaplayan Türk hukuk tarihini incelemek büyük bir ilmî mesaiyi ve çok farklı alanlarda yetismişliği gerektirmektedir.
İslâmiyet öncesi dönemi incelemek için Çince ve Rusça başta olmak üzere Orta Asya kültür muhitinde konuşulan ve içinde Moğolca'nın da bulunduğu çok sayıda dili bilmek, İslam sonrasındaki dönemi incelemek için ise Arapça ve Farsça'dan ayrı olarak özellikle Hint yarımadasında kurulan Türk devletleri için Urduca ve Hintçe'yi bilmek icap etmektedir. Bunlara Batı dillerinden bir veya ikisini de katarsanız sadece dil bakımından Türk hukuk tarihinin bütün dönemlerini ve bütün bölgelerini incelemenin güçlüğü anlaşılır. Bu sebeple zaruri olarak bir sınırlandırmaya gitmek gerekmektedir. Biz de objektif ve subjektif imkânsızlıkları ve derslerimizin hacmini göz önüne alarak Orta Asya'dan sonra Anadolu'da kurulan Türk devletleriyle sınırlı bir dönemi inceleme alanı olarak seçtik.
(Tanıtım Bülteninden)