Türk Tarihinde Osmanlı Asırları (Cilt 3)
Samiha AyverdiQuotes
Asırlar boyunca, vicdan ve iman hürriyetini, iktisadi ve içtimai istiklalini muhafaza ederek milli huviyelerini korumuş olan toplulukları kazanmak için Rus oltası, ucuna istiklal yemi takarak kütleleri avlıyordu.
Ikinci Sultan Abdülhamid vatan evlatlarını okuttu, yazdırdı. Fakat ne yazık ki ellerine dostu düşmandan ayırt edecek kıssası veremedi. Milletini çok sevdi fakat bu muhabbetini etrafına inandıramadı. Zira bütün düşmanlarına karşı o bir kişi idi. Düşmanlar ise hemen bütün dünya...
Memleketin okuryazar sınıfını artık bir hürriyet sıtması tutmuştu. Bu kütlelerin devir devir yakalandıkları bir isteri nöbeti idi. İstiyorlarlardı. Hürriyet istiyorlardı. Ama ter-ter tepinerek peşine düştükleri hürriyet neydi acaba? Bunu pek bilen yoktu. Çünkü bildiren yoktu. Bildiremezlerdi. Zira yapmak istedikleri inkılabın fikir ilim tarafı eksikti. Onun için de beklenen rejim sadece hissi ve hayali ümitlere dayanıyordu. Binaenaleyh Her gün biraz daha şişirilen bu hayal balonuna, realitenin sivri ucu değer değmez patlayıp sönüverecekti.
Tarihin hangi anarşik hareket ve hamlesi üstünde duracak olsak, dümenin başında olanın emrinde ve idaresinde bulunan aldatılmış büyük kütlenin gittikleri yeri görmek şöyle dursun bastıkları yeri dahi tanımayan otomat adam vasfını taşıdıkları görülür.
Recep paşa biliyordu ki askerin dudağına siyaset çeşnisi sürmek her orduyu hem de memleketi helake sürüklemek. Fakat asırlardan beri devam edegelen acı tecrübelere rağmen bu gerçeği meşruiyetçilere kabul ettirip gereği üzere amel ettirmek imkansızdı. Çünkü dava adamı pozunda sahneye çıkanlar, büyük çoğunluğu ile şöhret ve menfaat adamı idiler.