Türkiye'de Devlet ve Sınıflar
Çağlar KeyderNewest Türkiye'de Devlet ve Sınıflar Quotes
You can find Newest Türkiye'de Devlet ve Sınıflar quotes, newest Türkiye'de Devlet ve Sınıflar book quotes, the most impressive sentences and paragraphs on 1000Kitap.1914 Osmanlı Ekonomisinin Durumu
Savaş dönemi hükümetleri, başkentin ve ordunun ihtiyaçlarının karşılanması bahanesiyle pazarı bütünüyle devre dışı bıra kan tahsis mekanizmaları geliştirdi. Klasik Osmanlı döneminin ticaret tekeli sistemi, bütünüyle ve üstelik yeni teknolojiyi kullanarak geri dönmüştü: Ulaşım araçları kıt olduğundan, ürünlerin taşınması için demiryolu kullanma imkanım elde edebilen siyasi gözdeler çabucak büyük işadamı oluverdiler. Aynı zamanda, eski dönemin şehir ekonomisine ilişkin kontrol mekanizmalarım andırır bir biçimde, perakendeci tüccarı ve zanaatkarları korporasyonlar içinde toplama girişimleri görüldü. 1908-1914 döne lminde aktif olan işçi örgütleri de kısa zamanda kapatıldı; işçi-iş veren ilişkilerini düzenleyici mevzuat çıkarıldı. Siyasi düzeyde başlatılan Müslüman müteşebbisleri özendirme süreci taşrada daha da açık bir biçimde sürdürülüyordu. Kooperatif biçiminde örgütlenmiş yeni ticaret şirketleri yanında Müslüman iş adamları parti örgütünün himayesi altında biraraya getiriliyor ve yine ticarete yönelik "milli" şirketler kurduruluyordu.
Sayfa 84Kitabı okuyor
Türk Milleyetçiliği Hangi Koşullarda Doğdu
Balkan savaşları, İttihat ve Terakki'nin Rum ve Ermenilerle ilişkilerinde bir dönüm noktası oldu. Ermeni siyasi partileri İttihat ve Terakki'yi desteklemekten vazgeçmişler ve Ermeni sorununun uluslararası plana çıkarılmasının zorunluluğuna inanmışlardı. Rumlar, Hıristiyan nüfusunun bulunduğu bölgelerin Yunanistan tarafından ilhak yoluyla Osmanlı sorununu kısa yoldan çözmeyi savunan Venizelos'u ve onun "megale idea"sını desteklemeye başlıyorlardı.
İşte bu siyasal bağlam da İttihat ve Terakki önderleri Türk milliyetçiliği politikasına doğru süratle yön değiştirdiler.
Sayfa 81Kitabı okuyor
Jön Türkler
Gerek reformcu, gerekse devrimci hareketleri başlatan "entelektüeller" yurtdışında veya yeni kurulmuş okullarda yüksek eğitim gören bürokrat kesiminden geliyordu. Batı'daki benzerlerinin tersine, bunların çoğu devlete hizmet amacını güden teknik veya askeri okullarda eğitilmişler, ama Avrupa siyasi geleneği içindeki çağdaş akımlardan da etkilenmişlerdi.
Devlet idaresi için yetiştirilmiş olmakla birlikte, sadece etken yönetimi amaçlayan teknokratik bir kadro oluşturmuyorlardı.
Ama, hümanist veya eleştirel bir kültürün temsilcisi de değil diler. Başlıca amaçları, iç çatışma ve dış baskılarla başa çıkabilmek için devletin ıslahı oldu
Sayfa 68Kitabı okuyor
gayrimüslim burjuvazinin yabancı sermayenin basit bir uzantısı olduğu, İngiliz ve Fransız tüccarların kullandıkları bir araçtan başka bir şey olmadığı sonucu çıkarılmamalı. Tersine,19. yüzyılın ortalarındaki hızlı büyümenin Osmanlı aracılarının bağımsız evrimi için gerekli şartları yarattığı ve bu aracıların kendi iktisadi alanlarını koruyabilecek güce eriştikleri anlaşılıyor. Ama bu evrim, bütünleşmenin yapısal parametrelerini tehdit eden bir muhalefeti beraberinde getirmedi: Osmanlı bur juvazisi, yabancı sermayenin yarattığı mevzilerin bir kısmını devraldı.
Özellikle, Avrupa ekonomisinin krize girdiği son dönemde, Selanik, İzmir ve İstanbul gibi birkaç şehirdeki Rum tüccar ve sanayicileri, girişimlerine devletten destek alabilmek için büyük gayret gösterdiler. Hıristiyan burjuvazi siyasi arayışlar içine girdiğinde (özellikle 1909 sonrasında) , Avrupa devletler arası sistemi Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalanmaya mahkum etmişti. İmparatorluğun varlığını sürdürme şansı daha yüksek olsaydı, devlet-burjuvazi ilişkisi farklı bir şekilde gelişebilirdi. Ama, Hristiyan burjuvazinin yürüttüğü politika, imparatorluğun parçalanacağı öngörüsü üzerine temellendirildi.
Sayfa 64Kitabı okuyor
Demiryollarının ve limanların ticaret hacmini artırdığı ve daha önce mahalli pazara dönük üretim yapan üreticileri dünya ticaret şebekelerine açtığı apaçık ortadadır. Belediye hizmetleri ise (tramvay, elektrik vs.) yeni ticaret burjuvazisinin içinde yaşadığı fiziksel çevreyi yaratarak, insanların hayat tarzlarını uzaktaki metropollere göre biçimlenfirdi. Bu hayat tarzları gittikçe artan oranda lüks tüketim malı ithalatı gerektirdi.
Belediye hizmetlerinde yapılan yatırımın bu dolaylı etkisinin en belirgin biçimde görüldüğü yerler, Selanik, İzmir ve İstanbul başta olmak üzere hızla gelişen liman şehirlerinin "Avrupalılaşmış" kesimleriydi. Bu şehirlerde, trenlerin, elektrik şebekelerinin ve yolcu vapuru hizmetlerinin işletimi bütünüyle yabancı sermayenin elindeydi. Şehirlerdeki yeni iktisadi faaliyetin büyük bölümünün aslında ticareti tamamlayıcı nitelik taşıdığı söylenebilir; bu tamamlayıcılık ihracat ve ithalata faal olarak katılma biçimini aldığı gibi, yeni burjuvazinin tüketim ihtiyaçlarını karşılama biçiminde de gözüküyordu
Sayfa 61Kitabı okuyor
İmparatorluğun Avrupa kapitalizminin siyasi-iktisadi mantığına dahil olmasını kurumsallaştırma yolunda atılan ilk adım, 1838'de lngiltere'yle yapılan ticaret antlaşmasıydı. Örneğin, 1842'de Çin'le yapılan Nanking antlaşmasının tersine, bu antlaşma öncesinde doğrudan bir zorlama olmamıştı.
Ama Osmanlı idaresi, Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa'nın tehdi dine karşı Avrupa'nın desteğini sağlama kaygısı içindeydi. Mehmet Ali ordusuyla birlikte İstanbul'un çok yakınına gelmiş ve ancak İngiliz desteği sayesindedir ki Osmanlı bürokrasisi bu işten kazasız belasız sıyrılabilmişti. 1838 antlaşması kısmen bile olsa bu müdahale için ödenen diyetti; antlaşmanın, devletin verdiği bütün tekelleri yasaklayan hükmü, Mısır valisine devletçi reformlarını yürütme imkanı veren eski düzenin bir ilkesini ortadan kaldırıyordu. Ayrıca, İngiliz tüccarlar değer üzerinden alınan yüzde 12'lik tek vergi dışında hiçbir vergi ödemeden mal satın alıp ihraç edebileceklerdi.
Aynı şekilde bütün ithalattan yüzde 3 oranında bir resim alınacaktı.
Sayfa 42Kitabı okuyor
Osmanlı Imparatorluğu'nun klasik kurumsal yapısı, az çok birbirine yakın büyüklükte topraklan elinde tutan ve merkez den atanan memurlara oransal vergi ödeyen bağımsız bir köylü kitlesinin varlığını öngörüyordu. Bu memurlar, ya vergiyi merkeze aktarırlar ya da bunun karşılığında merkeze çoğu zaman askeri bazen de sivil nitelikte hizmetler verirlerdi Bu memurlann temel özelliği, statülerini miras yoluyla veya mahalli nüfuzlanna dayanarak değil, merkezi otorite tarafından tayin edilmiş olmaları dolayısıyla elde etmeleriydi. Aynı şekil de, ayncalıkları kolayca geri alınarak reaya statüsüne indirile bilirlerdi. Teorik olarak, 15. yüzyıldan sonra sadece hanedan ailesi varlığını başkalanna borçlu olmayan bir statüye sahipti;
bu statü padişaha güçlü kullanma servet bahşetme ve bu servetleri yok etme gücünü veriyordu. Böylesine mutlak bir iktidarın kullanılabilmesi için, çevrede güç odaklanrının henüz doğarken boğulmasını sağlayacak etkin bir mekanizmanın gerektği ortadadır. Müstakbel iktidar odakları ortadan kaldırılmaksızın klasik modelin sürekliliği sağlanamazdı; saray açısından, tebaaların, fermanla yükseltilmedikleri sürece, kontrol edilebilir bir durumda tutulmaları zorunluydu.
Bizans mer kezi otoritesi gibi, Osmanlı Sarayı da bağımsız bir köylülükle kurduğu ayrıcalıklı bir ilişki temeline dayanıyordu. Güçlü bir biçimde merkezileşmiş bürokratik bir yapının köylü toplumunun sağlıklı yeniden üretimi için gerekli şartlan oluşturacağı ve devamını sağlayacağı kabul ediliyordu. Bunun karşılığında köylünün ürettiği artı ürün vergi olarak kabul ediliyordu. Bu durumda da başlıca tehlike, bu mutlu ilişkiye engel olup bir yandan merkezi bürokrasiyi gelir kaynaklarından mahrum bırakırken, öte yandan köylülüğün bağımsızlığını tehdit edebilecek mahalli güç sahiplerinden geliyordu.
Sayfa 19Kitabı okuyor
Osmanlı İmparatorluğu, kapitalizmle bütünleşme süreci içinde geriledi ve çeşitli milliyetçi ayrılık hareketlerinin başarı ya ulaşması sonucu parçalandı. Kapitalizmle bütünleşme, geleneksel bürokrasiye rakip bir burjuva sınıfını onaya çıkardı.
İmparatorluk parçalanırken yeni bir ulus devleti kurup bu devleti modernleştirmeye koyulan burjuvazi değil, bürokrasiydi. Her ne kadar yeni devlete hakim olan bürokrasi idiyse de, gelişen burjuvazi otoriter rejimi gittikçe daha çok tehdit eder oldu. İktisadi politika açısından, bürokrasi iki savaş arası döneminin davetçiliğiyle özdeşleşmişti. İkinci Dünya Savaşı'ndan hemen sonra, Amerikan hegemonyası altında bir liberalizmin ortaya çıktığı ve burjuvazinin kendi partisinin iktida ra geldiği görüldü. 1960'lardaki ve 1970'lerdeki ithal ikamesi ne dayalı sanayileşme, kapitalist ilişkilerin zamanla üstünlük kazanmasına ve kapitalist bir devletin oluşmasına yol açtı.
Abdülhamid döneminde merkezî devletin aygıtlarını güçlendirme yolunda önemli adımlar atılmıştı. 1908 Anayasası'nın parlamenter demokrasiye sağladığı katkı 1925-1946 arasında cumhuriyetin sağladıklarından çok daha fazlaydı.
İletişim Yayıncılık 2014 Sayfa: 111