Türklerin Dili

Karahanlılar

İslamlığı benimseyen ilk Türk devleti olan Karahanlı Devleti ve yöneticileri, yeni dinin yayılması konusunda da yoğun bir etkinlik yürütürler. Sırasıyla Yarkent, Hokant gibi Budist uygarlığının eski kalelerini alırlar. Girdikleri yerlerde Budist tapınaklarının yıkıntıları üzerine camiler kondururlar. İslam kültürü yeni bir çevrede, yeni koşullar altında,değişik boyutta Türk bilim ve yazını doğurur.

Sadık Kocak

Gazneliler

10. yüzyıl ortalarında Afganistan ve Horasan'ın bir bölümünü kaplayan geniş alanda Gazneli Türk Devleti kurulur. Devlet, Samanoğullarından kopmuştur. Samanoğulları ordusunda yetişen Alp Tekin, Horasan valiliğine atanır. Daha sonra burada kesin bir haksızlığa uğrayacağını anlar ve buyruğundaki Türklerle birlikte Afganistan'daki Gazne şehrini ele

Reklam

Sadık Kocak

Harzemşahlar

Harzemşahlar Devleti görünüşte Asya'nın en güçlü devleti olmasına karşın, içte çürük bir yapıya dayanıyordu. Yönetimde ve aile içindeki çekişmeler orduda düzen, disiplin bırakmamıştı. Komutanlar ve yöneticiler arasında çekememezlik alıp yürümüştü, imparatorluğu oluşturan çeşitli boylar arasında düşmanlıklar sarmıştı. Mezhep çatışmaları ülkeyi

Sadık Kocak

Çağatay

16. yüzyıldan başlayarak Harezm'de, İran şiir tekniği ile Türk dilinde şiir yazılır. Bu Türk diline halk "Türkü" adını verir. Batılı araştırmacılar ise 19. yüzyılda Cengiz'in ikinci oğlu Çağatay Han'ın adına dayanarak "Çağatayca" derler. Çağatayca, Türk dili tarihinde sürekli gelişen bir dil olur. 15-16. yüzyıllarda yetenekli ozan ve sanatçıların elinde üstün bir yazın dili durumuna gelir. Yeni, bağımsız bir yazın dili olarak gelişir. Bugünkü Özbek yazın dilinin ilk örneğini oluşturur. Çağatay ulusunun ortak yazın dili olarak Türkistan'ın değişik alanlarında gelişir.

Sadık Kocak

Kıpçaklar

Kıpçaklar kökende büyük göçebe Türk boy birlikleridir. İÖ 6. yüzyılda Hunların buyruğunda yaşarlar. Sonraları ise Tukiyu göçebe devletinin egemenliğine girerler. İsa'dan sonraki ilk yüzyıllarda yurtlarından kalkarlar. Kazakistan'ın büyük bir bölümünü tutarlar. 1017'de Karahitay'ların baskısı ile batıya doğru göçerler. 10. yüzyılda Karadeniz kıyılarına ve Kafkasya'ya göçerler. Tiyenşan Dağlarından Tuna'ya değin büyük toprakları egemenliklerine alırlar. Deşt-i Kıpçak adı verilen bu alanda birçok boy birliği oluştururlar. Hayvancılıkla uğraşırlar. Bizans, Macar ve Bulgar devletleri ile sıkı ilişkiye girerler. Bu kaynaklarda Kuman Rus kaynaklarında Poloverstler adı ile anılırlar. 1051 'de Doğu Avrupa'ya gelirler. Karadeniz'in kuzeyini tutarak daha önce buralarda kalan Peçenek ve Oğuz boyları ile birleşirler. Rus ve Bizanslıların kışkırtmaları sonucunda Peçeneklerle savaşarak onları yenerler. Ardından Rus güçleri 1031 yılında Kumanları ağır bir yenilgiye uğratır. Bu yenilgi sonunda Kumanlar dağılır. Ancak Kumanların yerini doğudan gelen yeni Türk göç dalgası alır. Bu yeni dalga Kıpçaklardır. Artık Kıpçak adı altında birleşen bu Türk boyları Avrupa'da Kuman adı ile anılmaya devam ederler. 12. yüzyıldan bu yana Kuman ve Kıpçak adları aynı anlamda kullanılır.

Sadık Kocak

Altınordu

Altınordu 13-14. yüzyıllarda en güçlü Türk devletlerinden biridir. Halkın büyük çoğunluğunu Türkler oluşturur. Yalnız üst tabakada Moğollar bulunur. Onlar ise kısa süre içinde Türkleşeceklerdir. Devlet örgütü Cengiz'den önceki Türk devlet örgütüdür. Ekonomik bakımdan Asyayı Avrupa'ya bağlayan doğal yol üzerindedir. Sağlam yollarla Kırım, Rus beylikleri, Kafkasya, Bulgar illeri ile bağlantı içindedir. Kimi eski ve yeni kültür ve alışveriş kentlerine sahiptir.