Varlık Vergisi Faciası
Faik ÖkteQuotes
Eşya fiatlarının her gün bir az daha yükseldiği, hizmet erbabının her gün bir az daha sefalete gömülmiye başladığı bu günlerde, hizmet erbabından Varlık Vergisi istenemezdi. Bunun için Adalanın getirdiği habere inanmamış, şaka yapıyor sanmıştık. Hakikatte işin şakaya tahammülü yoktu. Adalan hizmet erbabından alınacak vergiye ait nisbet cetvelini hamilen geliyordu. Merkez bize bir kısım hizmet erbabının vergiden istisnası salâhiyetini de veriyordu. Uzun uzun düşündükten sonra Adalanla M grubu müstahdemlerinin toptan istisnasına karar verdik. Zararın neresinden dönülse kârdı. Teklifimizi merkez derhal kabul etti; zamana ve zemine uygundu. Bu suretle yalnız G. Hizmet erbabı ve seyyarlarına vergi tarh edecektik...
M= müslümanlar G= gayrimüslimlerKitabı okudu
Devlet kendi vatandaşını müslim-gayrimüslim diye ayırırsa...
"Tahakkukun başında bu durumu olduğu gibi merkeze intikal ettirerek acizimizi anlattık ve her mükellefe tabiiyeti için ayrı ayrı müracaatla hüviyet soramayacağımızı bildirdik. Bize müspet, menfi bir cevap veremediler. Tarhiyatın ilanını takiben ecnebi meselesi gün gün belirdi, kristalize bir hal aldı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun kara günlerini hatırlatan bir mesele oldu. İşin esasından bozuk olması, nihayet teşkilatsızlık, kayıtsızlık yüzünden hadis olan durumu önlemek elimizden gelmedi. Tahakkuk için verilen 15 gün içinde başka bir şey yapmamıza fiilen imkan yoktu. Bile bile bu badireye sürüklendik; arkamızdan devleti de sürükledik."
Sayfa 82Kitabı okudu
Adalet herkese lazım...
"Aslında M (müslim) grubu vergileri gayet hafifti; hatta bir kısım mükellefler kendilerine neden bu kadar az vergi tarh edilmiş olduğuna hayret etmişlerdi. Verginin ilanı günü sevincinden kurban kesen M mükellefler vardır."
Sayfa 129Kitabı okudu
Toprak Mahsulleri Vergisi
Filhakika Toprak Mahsulleri vergisi de Varlık Vergisinin dayandığı takdir esaslarına dayanır. Bu takdirin mahsulun yeşermediği zamanlarda yapıldığı da vakidir. Hububat işlerinden anlayanlar, başak tekemmül etmeden takdire gidilemiyeceğini, bundan sonra da mansulün çeşitli tehlikelere maruz bulunduğunu bilirler. Bu bakımdan, toprak mahsulleri vergisi, zannedildiği gibi, bir Gelir Vergisi değildir; onun sermayeye hitap eden tarafları da vardır. Varlıktan sonra köy köy dolaştırılan maliye müfettişleri bu verginin tatbikatta daha elim misaller verdiğini beyanda müttefiktir. Bu mevzuda toprak mahsulleri vergisinin bu günkü gelir ölçüleriyle asgari maişet payı haddinde olan köylü kazancına hitap ettiğini de düşünmek lâzımdır. Köylü bu vergiyi nafakasından ve tohumundan ödemiştir.
Hal böyle iken toprak mahsulleri vergisi dolayısiyle yapılan feryat ve şikâyetler, Gelir Vergisi dolayısiyle yapılanların onda biri değildir. Ve şikâyetler alarman şekilde yapılmamıştır. Bunun muhtelif sebepleri vardır:
1) Toprak mahsulleri vergisi daha geniş bir kitleye hitap eder. Mükellef adedi daha fazladır.
2) Sermayeden alınan kısmı varsa da, vergi daha ziyade mahsul üzerinde müessestir. İptidaî manada da olsa, yine irada hitap eder.
3) Bu vergiyi veren kitle zaten sefalet içinde idi. Vergiyi ödemekle yaşama seviyesinde büyük bir değişikllik olmamıştır.
4) Varlık mükellefleri hakkını istemesini bilen, sesini yükseltecek kimselerden terekküp etmektedir. Senelerin cefakeşi Anadolu ise her derdi sineye çekmesini bilen bir rinddir.
(...) Zira, nazist karakterine rağmen, biz hâlâ bu verginin hukukla irtibatını muhafaza etmeğe çabalıyorduk... Mahrem vasfiyle tamim edildiği için kitaba ekleyemediğim maddî hata ve mükerrerlik talimatnamelerinde, tatbikatta önümüze çıkan hadiselerden ilham alınarak jurusprudansımıza uygun bir şekilde varlık vergisi hukukî kanaviçesi işlenmiştir. Bir bakıma Hukuk, sanatkârlarının elinde işlediği her kalıba gelir bir madendir. Tarih boyunca Hukukun alet edilerek yapılan cinayetleri saymaya imkân yoktur. Sokrat’a bir mahkeme karariyle zehir içirilmişti. Mebusan meclisini dağıtırken son Osmanlı Padişahlarının en zeki ve en dirayetlisi olan İkinci Abdülhamit, Kanunu esasinin muayyen bir maddesine istinat ediyordu ve görünüşe göre de haklı idi.
Almanların 4.241 milyon liralık vergileri 3.241 milyona indirildiği halde, İngilizlerin 6.447 milyonları 2.828 e indirilmiştir. Bu hal o devirde kendimizi müttefiklere yakın hissettiğimizdendir.
Vergi miktarı, mükellef adedi ne olursa olsun, Amerikalılar varlık vergisi vermemişlerdir.
Sovyet tebaasının kendi rızalariyle ödedikleri vergi kısmı muaddel vergi addedilmiş, haklarında takibat yapılmamıştır.
Ecnebi vergileri üzerinde kaydedeceğim bir müşahede de Sefaret ve Konsolosluk erkânının tebaalarının himayesi bahsinde gösterdikleri hassasiyettir. Varlık vergisinin devamı müddetince Yunan Konsolosu her gün Kırdarı ziyaret etmiş, Yunanlıları korumaya çalışmıştır. Verginin devamınca Kırdar Konsolosların tazyiki altında ezilmiştir. Konsolos yardımcıları benimle, hattâ şube şefleriyle, dostluk kurup tebaalarını himayeye çabaladılar.
Hayatta hiçbir şeye güvenilmemesini öğrenmek... Böyle yaşanır mı?
"Bu faslın muhtevasını teşkil eden vukuatı bütün hatları ve renkleriyle kağıda aksettirmek için dahi bir yazara ihtiyaç vardır. Ancak bu çapta bir kalem, yıllardır, gözü yaş görmeyen erkeklerin hıçkırıklarını, evsiz yurtsuz kalan kadın ve çocukların feryatlarını aksettirebilir. Ancak o kalem uzun seneler boyunca damla damla biriken servetlerin bir kasırga darbesiyle savrulduğunu, varını yoğunu vergiye yatırdıktan sonra çocuklarını sokakta bırakıp darağacını omuzlayan, Aşkale'nin yolunu tutan bahtsızların bakışlarındaki ıstırabı belirtebilir...
O günlerde altın buzağıya tapanlarla yarı aç yarı tok bir kitle arasında amansız bir mücadele geçmiştir. Vermek istemeyenle mutlak almak isteyenin bu amansız mücadelesi, insan zekasının yarattığı şaheser hile ve düzenlerle doludur. Bu devre kamil olanlara hayatta hiçbir şeye güvenilmemesini öğretecek nice ibret lavhaları kaydeder."
Sayfa 143Kitabı okudu