Sanayi öncesi ve özellikle ilkel toplumlar üretimin artırılması ve nüfus artışının denetimini sağlamak için özdeksel-tinsel gönenç bağlamında bedel-kazanım ilişkisini lehlerine çeviren bir takım sistemler kullanmışlardır. harris'e göre bu sürecin özü üremenin baskısının neden olduğu üretimi yoğunlaştırma -yani birim zaman ya da alan başına daha çok toprak, su, mineral ya da erke (enerji) kullanılması- eğilimidir; ki bu aslında, yaşam normallerine yönelik tehditlere karşı verilmiş yanıttır. bu türde tehditler çoğunlukla "iklim değişikliklerinden, insan ve hayvan göçlerinden" kaynaklanırdı ve tehdite verilen tepki tersine, kendine döner ve yeni bir tepkinin verilmesi gereken yeni bir tehdit yaratırdı. basit bir doğrusal çizimle gösterecek olursak:
üremenin baskısı >> üretimin yoğunlaştırılması >> çevrenin tüketilmesi >> zuhur eden kurumsallaşmış şiddet, kölece çalışma, ataerkillik, mülkiyet ilişkileri vs.
Günümüzdeki sürecin de geçmişte yaşamış doğa ile mücadeleye girmiş toplumlardan farkı yoktur. Cevreyi daha artık makroı botyutlarda tüketmemiz tüm insanlığı tehdit eder hale gelmesidir. yukarıdaki formülde insanlık yada mikro ölçekte klanlar devletler çözümü ileri bir üretim ilişkisine evrilterek çözmüşlerdir. Yaşadığımız dönemde de aynısı olacağı düşünüyorum .Marks ın dediği her zaman kötüden iyi yada bir ileri üretim ilişkisi doğmuştur.
Aynısı olacak ve dünyamız insanlık hayvanlar bitkiler kurtulacaktır.
