Zaman Kaybolmaz (İlber Ortaylı Kitabı)

İlber Ortaylı'nın yaşam öyküsünü merak edenlere hitap eden bir kitap.Bu derece ustalıklı bir dünya görüşüne nasıl sahip olmuş dünyanın onca yerini nasıl hangi parayla gezmiş örnek olacak cinsten.Ve her zaman okuyor hem de yüksek öğretimi farklı alanlarla bir arada okuyor ve bu arada da onca dili öğreniyor gerçekten hayret verici.Ama tüm bunların tesadüfi olmadığını kendisinin bunların peşinden koşup bir nevi talep ettiğini görüyoruz.

İlber hoca gerçek bir tarihçi ve entelektüeldir. Zaman Kaybolmaz alt başlığıyla uzun zaman aldığı belli olan bir nehir mülakat kitabı bu. Şahsi hayatı ön planda olsa bile tarihin içinden çıkamıyorsunuz. Kırım'dan, Roma'dan, İstanbul'dan, Şam'dan, Moskova'dan, İran'dan, Osmanlı'dan... Ve bu büyük alimi oluşturan şartları, yaşanmışlıkları da öğrenmiş oluyoruz.

İlber Ortaylı'yı ilk kez bir televizyon kanalında bir programda konuk olarak dinledim. Her şey hakkında bilgisinin olması,üslubu, çok hoşuma gitmişti. Kendisini o günden beri takip etmeye çalışan biri olarak, İlber Hocanın yaşam öyküsünü kendi ağzından okumak müthiş zevk verdi bana. Hayatının her anının (doğumunun öncesinden 2005 yılınına kadar) anlatıldığı, sadece hayatıyla kalmayıp tarihi konulara da uzanan bir kitap. İlber hocanın hayatını merak edenler için çok önemli bir kaynak.

İlber Hoca hayranlarının mutlaka okuması gereken bir kitap.Hoca ile yapılan röportaj kitap haline getirilip neşredilmiş.Sayfa sayısı çok olmasına rağmen bir solukta okunan hatta dahası aranan bir eser.Dahası aranıyor çünkü İlber Hoca çok derin bir şahsiyet ve kitapta yazanlar elbette ki insana az geliyor.Ancak renkli kişiliği,daldan dala atlaması okura çok hoş zaman geçirtiyor ve kendisinin zengin kelime dağarcığı sayesinde bu röportajdanda yeni yeni şeyler, yeni yeni sözcükler kapıyoruz.

Bir nehir, doğduktan sonra nasıl ki çeşitli yer şekillerinin ve yerleşim birimlerinin arasından geçerek göl yada denize dökülürse; sohbet de başladıktan sonra bazen benzer bazen de farklı konular arasından süzüle süzüle devam eder. Bu benzeyişten yola çıkılarak geliştirilen yeni bir edebiyat türü “Nehir Söyleşi”. İş Bankası Kültür Yayınlarının bu türü bir “kategori başlığı” olarak düzenlemesi sonrasında giderek daha fazla sayıda eserle karşılaşıyoruz: Yaşayan önemli tarihçilerimizden İlber Ortaylı'nın hayatından kesitler taşıyan “Zaman Kaybolmaz” bir nehir söyleşi kitabı.

Yüzlerce sayfalık cüsseli bir eser olmakla birlikte kitabın beklenen görevi yerine getiremediğini görüyoruz. Nedir bu görev: İsmi ister “otobiyografi” ister “biyografi” isterse “nehir söyleşi olsun, bu tür eserlerde; tarihe ya da bir ülkeye mal olmuş insanları tüm yönleri ile tanımak ve bilgilenmek isteriz. Oysa sayfalar ilerledikçe, kitap öznesinin söyleşi sahibine “özel hayat” konusunda kısıtlamalar getirdiğini, söyleşiyi gerçekleştirenin de buna dair soruları sorma hususunda ürkek-korkak olduğunu anlıyoruz.

Kitap İlber Ortaylı'nın akademik kariyerinin kronolojisinden ibaret. Araya serpiştirilen yurt içi-yurt dışı seyahatlere ilişkin bilgiler de kitabı renklendirmekten çok uzak. Her şeye karşın; bu önemli tarihçi ile yapılan söyleşinin içinde güzel “saptamalar” da yok değil. Bu saptamaları 627 sayfalık kitabın içinden cımbızla çekip alacak zamanı olanlara önerilir.