Cihan-şumül bir devletin, o devletin kahraman asakirinin harab olmadan çektiği elemler, ah ü eninler dolu bir kitap. Birinci Dünya Harbi esnasında Arap yarımadasında birçok gazveye katılmış, birçok ölümler kalımlar görmüş biri olarak bakıldığında Falih Rıfkı gayet yeterli bir eser vermiştir denilebilir. Bundan ayrı olarak bilhassa İttihat Terakki hususunda yaptığı değerlendirmeler kıymeti haiz. Said Halim Paşa, Abdülhamid Han idaresi için biz sadece yıkacaktık, yıkmadan sonrasını hesap etmedik diyor, malum. Bu sözün neticesidir birinci dünya harbi ve binlerce şehit, binlerce gözüyaşlı ana, binlerce dul, binlerce yetim ve kan-revan oluşu memleketimin. Fikrimce bu kan revan hal devam etmekte. Tarih -alınan ibretlerle- geleceği kurmamıza vesile olmuyorsa baştan ayağa hatadır. Hatalar nelerdir, hataların haddi nereye kadar uzamıştır ve uzamaktadır.. Bu suallerin cevabına olan merakımızı az da olsa giderecek ve bu merakı ziyadeleştirecek bir kitap..
Değinmeden edemeyeceğim, Falih Rıfkı, döneminin "entelektüel(!) modasına" uyarak İslamî değerleri, İslamın mukaddesatını paçavradan ehemmiyetsiz addeylemekle zikretmiştir birçok yerde. Çölü kanıyla çamur etmek nedir, kıymeti ve neticesi nedir? Bunları bilememiştir ve bilenlerle neredeyse istihza etmiştir. Hayfa.
