Dünyada her şey için, medeniyet için, hayat için, muvaffaki yet için en hakiki mürşit ilimdir, fendir. llim ve fennin hari cinde mürşit aramak gaflettir, cehalettir, dalalettir .
Mustafa Kemal 1 Aralık 192l'de Meclis'te Padişah Il. Mahmud (saltanatı 1808-1839) devrindeki ilk reform çabalarına atıfta bulunmuş ve Avrupa yasalarının körü körüne takhcli ne karşı uyarmıştı: "Taklit ile kanun olamaz." Asıl ihtiyaç, "kanun-u hakiki, kanun-u tabii" idi.
İstiklal Mahkemeleri aslen Kurtuluş Savaşı'nda ordudan firar edenleri hızla yargılamak üzere kurulmuştur. 1920 ila 1922 arasında 3.881 ölüm cezasına kararı vermiş, idam hükümlerin den 2.827'si başka cezalara çevrilmişlerdir (Ergün Aybars). Ha fif ceza sayısının 40 bini aştığı belirtilir. Daha ağır kolektif ceza lara da rastlanmıştır; örneğin hanenin yakılması, aileden başka bir erkeğin askere alınması, firarinin bütün köyünün veya sem tinin belli bir para cezası ödemesi gibi. Suç birkaç kere tekrar landığında ölüm cezası ateşli silahla veya alenen idam yoluyla uygulanmaktaydı.
Ankara'yı imar edenler arasında 1926'ya kadar Türkler baş roldedir: Kemaleddin Bey (1869-1927), Vedad (Tek, 1873- 1942) ve Arif Hikmet (Koyunoğlu, 1889-1982) isimleri zikre dilmeli. Daha sonra yabancılar, ki aralarında en başarılı olanı Avusturyalı Clemens Holzmeister idi (1886-1983), hükümet merkezini Le Corbusier'nin Hindistan'da Chandigargh'ta ve ya Niemeyer'in Brasilia'da yaptığı gibi, "baştan yaratma" izni ni aldılar. Holzmeister'e 1927'de Harbiye Nezareti'ni ve Genel Levent Şahverdi Arşivi kurmay Başkanlığı binasını tasartama görevi verildi; bunu yeni Cumhurbaşkanlığı köşkü gibi başka binalar izledi.
1920'lerin ilk yarısında Ankara'da çok az sayıda kamusal yapı inşa edilmiştir; bunlar Maliye Bakanlığı ve Gazi'nin veya Latife'nin adını taşıyan okullardır. Bir otel ve balo mekanı olarak tasarlanan Ankara Palas, ki Vedad'ın başyapıtlarındandır, 1928'de bitirilmiştir.
lozanda Hıristiyan ve Müslüman azınlıkların mübadelesi de kararlaştınlmış, 1 ,35 milyon Rum ile 434.000 Müslü man değiş tokuş edilmiştir.