Üç kavram: fâris, şücâ, batal.
Fâris: düşman saldırdığında üzerine giden, ondan kaçmayandır.
Şücâ: düşmanı savaş meydanına çağırandır.
Batal: herkesin geriye çekildiği sırada düşmana saldırandır.
Allah'ın kılıcı Hâlid b. Velid şücâ idi. Hazret-i Ali hem batal hem şücâ idi.
Uğurlamak, işte bu eski anlam kalıntısı yüzünden "yollamak, yolcu etmek" demek, ama daha nazik, daha ince, ardından bakarak kalarak, için sızlayarak yolcu etmek; kimi zamanda edememek. Şairin dediği gibi: "Herkesin bir gideni vardır / İçinden bir türlü uğurlayamadığı."
Sayfa 78 - Uğur= yolKitabı okuyor
Sap ve Saman
Gerçekte buğday, arpa, çavdar gibi ekinlerin sapları olan, ama ufalanarak bir araya getirilmiş haline 'saman' dediğimiz şey hayvan yemi olarak kullanıldığı için "iyi"dir. İşlemden geçirilmemiş 'sap' ise, işe yaramaz olduğu için "kötü"dür. İyi ve kötü işte böylesine iç içedir, sarmal haldedir. 'Sap' filolojik anlamda da zirai anlamda da 'saman'ın köküdür.
Sayfa 53 - Bilge Kültür•SanatKitabı okuyor
"Alışmak, Türkçedeki kökü itibarıyla almak fiiline dayanır. Al- köküne eklenen -ış eki, ilk görüşte bir "karşılıklılık düşüncesi yaratabilir. Alışveriş sözcüğündeki gibi örneğin. Ancak buradaki -ış/-iş eki fiil kökünün özneye dönmesini de sağlayan bir ektir aynı zamanda. Ve çok sayıda "tek başına eylenen" eylemin içinde görülür. "Çalışmak", "karışmak", "konuşmak", "yetişmek vs. Bu durumda "alışmak" fiilinin anlamı şu: almak eylemini kendi özünde gerçekleştirecek beceri kazanmak. Bir şeyi karakterinin, kişiliğinin, hayatının kopmaz parçalarından biri olarak "almak, kendiyle bir anacak hale gelmek. Kendine almak. İlginç. Türk dilinin, alışkanlığa bu kadar koparılamaz, ayrılamaz bir şey olarak anlam atfediyor olması toplumun nöroplastisite ortalamasına dair de fikir veriyor denebilir.
Sayfa 17 - Mahir Ünsal ErişKitabı okudu
Kelimeler Arası Yolculuk
Kelimelerin Dünyasında Gezintiler
Bülent Aksoy’un kalemiyle kelimelerin dünyasında bir yolculuk yaptım ve geniş zamana yaydığım bu yolculuğu sevdim. Türkçe’nin ne kadar zengin bir lisan olduğunu, kültürler arası etkileşimlerini görmek isteyenlerin ve etimolojiye ilgi duyanların okumasını tavsiye ederim.
Arkeoloji
Arxaíos Yunancada bir şeyin en eskisi anlamında kullanılmış. "En eski zamana ait" anlamına gelen arxaïkós sifati Fransızca archaïque biçiminden Türkçe entel diline girdi: pek eski şeylere arkaik deniyor. Arkeoloji ise Batıda Rönesans'tan beri rağbet gören bir ilgi alanı. 16. yüzyılda İtalyan soyluları arasında eski Yunan ve Roma heykelleri koleksiyonu yapmak moda olmuş. Bu heykellerin asıllarını sahtesinden ayırma ilmine neo-Latince archaeologia adı verilmiş. 1700'lerde Vezüv'ün külleri altında Pompeii harabelerinin keşfedilmesinden sonra arkeologlar kazma-kürek işleriyle de uğraşır olmuşlar.
