h
HALKEVLERİ
0 üyeİlerici ve devrimci bir kadronun Halkevleri'nde yönetime gelmesi, ülkede değişik tepkilerle karşılanıyor ve demokrasi alanında büyük bir hoşnutluk göze çarparken hükümete yakın sağ kesimler ve devletin bürokratik yapısı, Halkevleri'ne karşı tutumunu olumsuza doğru çeviriyordu. Devlet bürokrasisinde dalga dalga yayılan bu olumsuz tutum, yurt düzeyinde genişleyince bu kez vali ve kaymakamlar da halkevi çalışmalarına karşı sert tutum içine giriyordu. Tam bu sıralarda Gaziantep'te yaşanan olay, bu açıdan önemli bir örnek olarak kamuoyunun gözleri önüne geliyordu. O dönemin Gaziantep valisi, kendi ilindeki halkevine karşı bir oyuna giriyordu. Vali, seçilmesine yardımcı olduğu halkevi başkanının iş birliğiyle, halkevi çalışmalarına izin vermiyor, izin vermediği bir gösteriyi söz konusu ederek Halkevi'ni bastırıyor ve gene yapılma- yan geceyi gerekçe göstererek Gaziantep Halkevi'ni kapatıyordu. Gelişen olaylar sonucunda Atatürk'ün kurduğu devlet, yine Atatürk'ün kurduğu kültür kuruluşları olan Halkevleri'ne karşı bir duruma geliyordu.
Sayfa 42 - İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YAYINLARIKitabı okudu
Cumhuriyet yönetimi, halkının çok büyük bölü- mü okuryazar olmayan bir toplum devralmıştı. O yıllarda, Cumhuriyet'in yetişmiş elemanı ne yazık ki çok azdı. Okuryazarlık oranı yüzde 10'u geçmeyen, çoğu ilinde lisesi olmayan, İstanbul ve Anka- ra dışında üniversitesi bulunmayan, on binlerce köyü başta olmak üzere, kimi kent ve kasabaları elektrik- ten yoksun bir ülke söz konusuydu. Halkın çoğunluğu yoksul, donanımsız ve döne- min ölümcül hastalıklarıyla yüz yüze; bu yetmiyormuş gibi 1954'e değin ödenecek genel borçların da yükü altındaydı. Eğitim alanındaki atılımlarla ve "Millet Mektepleri" projesiyle halkta bir ulusal bilincin oluşmasına çaba gös- terilmesine karşın bunun yeterli olmadığı bir gerçekti. İşte bu aşamada Ulusal Kurtuluş Savaşı'na omuz vererek bağımsızlığa imza atan halkın çok yönlü eğitilmesi için önlemler alınmalıydı. Halkevleri bu amaç doğrultusunda hayata geçirildi.
Sayfa 93 - İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YAYINLARIKitabı okudu
6-7 Mayıs 1967 tarihinde, Ankara'da toplanan kurultaya 121 halkevinden toplam 104 delege katılıyordu. Kurultayı açış konuşmasında Genel Başkan Prof. Celal Ertuğ, çok partili dönemde Halkevleri'nin her türlü politikanın dışında kalması gerektiğini, Halkevle- ri'nde politika yapmanın yasak olduğunu, Halkevleri'nin her türlü siyasal ayrımın ötesinde ulusal eğitim yuvaları olması ve kapısından girerken herkesin siyasal kişiliğini kapının dışında bırakması gerektiğini, devlet ve hükümetin Halkevlerini desteklediğini, yeni kurulan kuruluşlar karşısında Halkevleri'nin işlevini yitirmediğini ve yeni işlevler kazandığını belirterek kurultayın açılışını yaptı.
Sayfa 40 - İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YAYINLARIKitabı okudu
Halkevleri'nin ve onun yan birimi Halkodaları'nın varlığı, ülkenin her kesiminde yaşayan insana ulaşarak, onu yeni yönetimin saygın bir bireyine dönüştürme amacı taşıyordu. Nitekim Halkevleri'nin değişik kolları aracılığıyla yapılan uygulamalar, milyonlarca insanın o güne değin yaşamında olmayan gelişmeyi ve değişimi de devreye sokuyordu. Halkevleri'ni kuranlar ve o birimlerde görev alanlar; Atatürk ilkelerini yaşama geçirmeyi, devrimlerin halk tarafından özümsenmesi için gerekli çabayı göstermeyi, dünden bugüne eğitim, sanat ve kültür alanında önemli atılımlar yapmayı, ulusal bilincin geliştirilmesiyle herkesin iyi birer yurttaş olarak yetişmesini sağlamayı, daha da önemlisi laik ve çağdaş bir toplum yaratabilmeyi amaçlıyordu.
Sayfa 93 - İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YAYINLARIKitabı okudu
İlk öneriler arasında yer alan Erzurum Saylavı Emrullah Nutku ve Antalya Saylavı Akif Sarıoğlu'nun dört arkadaşıyla beraber verdiği, "Halkevleri'nin mallarına el konulması"yla ilgili yasa önerisi, DP yöneticilerinin uyarısı üzerine geri aldırıldı. Parti yöneticileri, bu tasarının yasalaşmasıyla Halkevleri'nin tümünün ortadan kaldırılamayacağını düşünüyordu. Bu nedenle parti yönetiminin uyarıları doğrultusunda Tekirdağ Saylavı Şevket Mocan ve elli üç arkadaşı Halkevleri'ni tümden yok eden bir yasa önergesi hazırladı. Meclis'in 6 Ağustos 1951 tarihli oturumunda ele alınan yasa tasarısı, epeyce tartışma yarattı.
Sayfa 34 - İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YAYINLARIKitabı okudu
Bu yönetmelik doğrultusunda CHP ve Halkevleri binalarına hükümet el koyarak, muhalefet partisinin bütün mal varlığını elinden aldı. Böyle bir işlemle yeni iktidar, yılların siyasal örgütü olan CHP'ye karşı üstünlük sağlama çabası içindeydi. Uygulamada, yasa ve yönetmelik dışında çok katı ve ağır bir baskı Halkevleri'ne karşı uygulandı. Tarihe vandalizm olarak geçecek bu baskılar sonucunda, yılların birikimi olan mal varlığı yağma edildi. Halkevi eşyaları, çöplüklere ve sokaklara; kitaplar, derelere ve ırmak- lara atıldı, kese kâğıtçılarına toptan verildi. Bütün ülke, siyasal iktidarın olumsuz tutumu yüzünden halkevi yağmasına sahne oldu.
Sayfa 36 - İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YAYINLARIKitabı okudu