DİTMEK - DİDİKLEMEK
DİTMEK
1- Yün, pamuk gibi şeyleri tellere ayırarak kabartmak.
2- Elle çok küçük parçalara ayırmak.
DİDİKLEMEK
1- Çekiştirerek veya ısırarak parçalamak, gagalamak.
2- Bir yerin veya bir şeyin içindeki eşyayı karıştırarak aramak, araştırmak.
3- (mecaz) Bir konuyu bütün ayrıntılarıyla gözden geçirmek, iyice araştırmak.
4- (mecaz) Huzursuzluk vermek, sıkıntıya sokmak.
DİDİNMEK
Büyük bir gayret sarfederek, çırpınarak durmadan çalışmak, çabalamak, uğraşmak.
---------------
Tevfik Fikret "Ferda" adlı şiirinde gençlere şöyle mesaj veriyor:
"Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır;
Durmak zamanı geçti, çalışmak zamanıdır!"
Zaman durmak zamanı değil ey insan, bu zamanda çalışmak gerek her zaman. Kalk ve uğraş bul kendine. Hayatın boyunca didin, durmadan düşün, akıllı ol ve ara, aradığını bul ve ona doğru koş. Bulduğun zaman al onu ve dünyaya haykır insanlığı.
Küfrân-ı nimet
Nimete küfür eden, nimetin kıymetini bilmeyen, saygısız. Herhangi bir nimete veya yapılan bir iyiliğe nankörlükle karşılık vermek, yapılan iyiliği reddetmek.
Yapı Kredi Yayınları
ihtiyat.
Gerçekleşmesi muhtemel olan konularda tedbirli ve sakınarak davranma. Yedek. Dilimize Arapçadan geçmiştir. Gözetmek mânâsına gelen havt kelimesinden türetilmiştir.
Sayfa 222 - Can Yayınları
Hodbin.
Sadece kendi menfaati doğrultusunda hareket eden. Kibirli. Bencil. Dilimize Farsçadan geçmiştir. Kendi mânâsındaki hod kelimesiyle, gören mânâsındaki bin kelimesinin birleşiminden oluşmuştur.
Sayfa 217 - Can Yayınları
Meftun.
Gözü başka bir şey görmeyen tutkulu aşık. Hayran olan. Dilimize Arapçadan geçmiştir. Şaşma, saptırma manasındaki fitne kelimesinden türetilmiştir.
Sayfa 210 - Can Yayınları
hemdert.
Aynı derdi paylaşan. Dert ortağı. Dilimize Farsçadan geçmiştir. Birlikte manasındaki hem kelimesiyle dert kelimesinin birleşiminden oluşmuştur.
Sayfa 208 - Can Yayınları
Bağımsızlık mı bağımlılık mı?
Bugün dersine girdiğım 5. sınıflardan birinde özdeyiş konusunu işliyorduk. Özdeyişe örnek cümle de "Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir."(M. Kemal Atatürk) Cümlenin ifade ettiği anlam nedir diye sordum çocuklara. Baktım parmak kaldıran yok, düşünmeye devam ediyorlar. Sonra kelime kelime gideyim dedim. Bağımsızlık sizce nedir
YAĞMA HASAN'IN BÖREĞİ
"Hakkı olan veya olmayan herkesin yararlandığı kaynak" anlamında kullanılan bir söz. (TDK)
Börek ustası Hasan Kılıç’ın börekleri o kadar nefis, öyle lezzetli olurmuş ki daha seyyar arabasıyla Karamürsel -Kocaeli'nin ilçesi- sokaklarına çıktığı anda, ilçe halkı arabanın başına toplanır, börekleri adeta yağmalarcasına kapışırmış. İşte bu nedenle böreğin adı "Yağma Hasan’ın Böreği" olarak kalmış. Adı ve lezzeti hâlâ yaşatılan Yağma Hasan Böreği, bugün markanın üçüncü kuşak temsilcisi Ali Nail Erol’e emanet.
1937 yılında dedesinin başladığı işi dayısı Halil Kılıç’tan devralan ve Yağma Hasan Böreği’ni tam 25 yıldır işleten Ali Nail Erol, böreğinin sırrını şöyle açıklıyor: “Dedem böreğin hamurunu ipek gibi incecik açarmış, bu nedenle börek çok lezzetli oluyormuş. Tezgâha düştüğü an insanlar yağmalarcasına kapış kapış alıyorlarmış. Sonra dedemin arabasına "Yağma Hasan’ın Böreği" yazmışlar, dükkân açılınca da aynı isimle yoluna devam etmiş. Biz de bu tarife uygun olarak incecik açıyoruz böreğin hamurunu.
Tehlike
1) Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum, muhatara.
2) Gerçekleşme ihtimali bulunan fakat istenmeyen sakıncalı durum.
Tehlike atlatmak, tehlike çanları çalmak, tehlike yaratmak, tehlikeye atılmak, tehlikeye atmak, tehlikeye düşürmek... Doğmak, ilk yaşamsal tehlikedir. Korkunun ilk habercisi... Ölüme de yaşamsal son tehlike diyebiliriz.
Hayatta olmak bir tehlike midir? Evet. Düşünmek, karnın aç olması, fesatlık, açgözlülük vb. her şey bir tehlikedir. İnsanın en yakınından zarar görme ihtimali, tehlikeli durumdur.
Görünen tehlike işaretleri kadar görünmeyen tehlike işaretlerini de iyi hesaplamak gerekir. Birlikte kazanmayı başaramayanlar, birlikte kaybetmeye mahkûmdur.
Tehlikeden uzaklaşmak gerekir ancak saldırı karşısında kaçmak tavşanın uyguladığı bir stratejidir. Şahsınıza yapılacak saldırılardan kaçmanın bedeli ağır olur. Savaşmanız gereken durumlarda sonunu ve sonucu düşünmeye gerek yok.
Çözülemeyen problemler, haksızlıklar, kandırma, hakaret, yalancılık... Hisler büyüdükçe, tehlike de büyür.
Şiar
HABER: DEVA Partisi Muğla İl Başkanı Emre Çay, AK Parti Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Aydın Ayaydın ile görüşmesinin ardından görevinden ve partisinden istifa ederek AK Parti'ye katıldı. Katılımın DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan'ın Muğla'ya geleceği gün gerçekleşmesi dikkat çekerken Çay yaptığı açıklamada "Bu kararımı alırken, geleceğe dair umut dolu bir bakış açısıyla, şehrimizin gelişimi ve refahı için daha etkili ve yenilikçi çözümler sunabilmeyi şiar edindim." ifadesini kullandı.
YORUM
"Şiar" sözcüğünü açıklamak için üstteki haberi paylaştım. Şiar; duyuş, düşünüş ve inanıştaki ayırıcı özellik anlamına gelir. Şiar, temel ilkedir. Türkçe karşılığı olarak "belgi" sözcüğünü türetmişiz ancak bu sözcük pek tercih edilmiyor. Haberde geçen "şiar edinmek" ise benimsemek, ilke olarak kabul etmek anlamına gelir.
Siyaset, bazen süslü cümlelerle yapılır. Aslında niyet ve hedef aynı. Her şey dönüp dolaşıp menfaate çıkıyor.
FAİLİMUHTAR
1- (eskimiş) Kendi isteğiyle hareket eden, isteğini yapmakta serbest olan.
2- (eskimiş, mecaz) ► başına buyruk.
"Başına buyruk" sözü beni yirmi yıl önceye götürdü. İngiltere’de yüksek lisansımı yapıyordum. Zor bir haftaydı. Amerikan Devlet Başkanlarının dış politikalarını karşılaştırmalı bir şekilde analiz etmem gerekiyordu. Sabahlara kadar kütüphaneden çıkamıyordum. O gün de eve çok geç gelmiştim. Çok yorgundum. Sabah erken saatte dersim vardı. Bir iki saat uyusam iyi olacaktı. Uyudum. Uyanırken çok zorlandım. Telaşla evden çıkarken anahtarımı evde unutup kapıyı çektim. Otobüsü kaçırdım. Leicester’de yaşayanlar bilir. Yağmur ve rüzgâr aynı anda dans eder. Dersi kaçırmamak için yağmurda yürüdüm. Sınıfın kapısına geldiğim zaman derse tam üç dakika geç kalmıştım. Sırılsıklam… Profesörün kapıdan giriş anını gördüm. Arkasından girdim ki beni durdurdu. Tüm sınıfın önünde bana “Sen başına buyruk musun? Giremezsin! İkinci derse gel!" dedi. Tamam deyip çıktım.
O günü hiç unutamam. Tam yirmi yıl sonra “başına buyruk” kelimesinin yine benim için kullanılmasının ardından Türk Dil Kurumuna danışayım dedim. Başına buyruk; kimseden izin almaksızın dilediği gibi davranan kimse, failimuhtar... (Prof. Dr. Deniz İşçioğlu)
"Muhatap"
Söz Arası 60.
Bu hafta "Muhatap"
kelimesinin gerçek anlamını inceliyoruz.
İnsan, hitap, muhatap...
Sizce anlamı ne olabilir?
youtu.be/Iqg7KfleiEs?fea...
Nighthawk
Haftalarca görmezden gelebildiğiniz ama gece geç saatlerde, pencereden dışarıyı izlerken, kahvenizi içerken aniden aklınıza gelen düşünceler, görevler ve suçluluk duygusu.
The Dictionary of Obscure Sorrows by John Koenig
(Belirsiz Hüzünler Sözlüğü)