Hegel’in sisteminin idealist
yanı, kesinlikle aynı sistemin ilkelliği ya da azgelişmişliği
anlamına gelmiyor. Tersine, kapsayıcılığı göz önüne alınırsa,
Hegel’in sisteminin oldukça gelişkin olduğu görülür. Sanıyorum
buradan şu sonuç çıkarılabilir: İdealizmin en gelişkini, bilimsel
olana ulaşmada değerli bir evreyi oluşturuyor. Marx’in
düşüncesini bir süreç içinde yetkinliğine ulaştıran, hegelci sistemin
çürüklüğü değil, aşırı gelişkinliğidir.