Toplumsal Etkileşim nedir?
Toplumsal etkileşim, mikro sosyolojinin alanına girer.
...Toplumsal etkileşim, insanların diğerlerinin tepkilerini dikkate alarak gerçekleştirdikleri eylemlerdir.
Toplumsal etkileşim, sokakta karşılaştığımız insanlarla kurduğumuz yüzeysel temastan, karı, koca veya ebeveyn rollerine kadar çok geniş bir alanı kapsar.
Sayfa 147 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Türkiye (17) bugün tarım, endüstri ve endüstri sonrası toplum aşamalarını bir arada yaşamaktadır.
(17) Ayrıntılı bilgi içi bkz. Bozkurt, V., Enformasyon Toplumu ve Türkiye, Sistem Yay., İstanbul, 2000.
Sayfa 147 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Endüstri-Sonrası Toplumların Özellikleri
- Ekonomik Yapıdaki Dönüşüm: Endüstriyel mal üretiminden, hizmetlere yöneliş olmuştur. Endüstri-sonrası toplumlarda esas önemli nokta eğitim, sağlık, sosyal hizmetler gibi insani hizmetler ile bilgisayar, sistem analizi ile bilimsel araştırma ve geliştirme gibi mesleki hizmetler alanında yoğunlaşmaktadır.
- Yükselen Yeni Sınıflar: Hizmet sektörünün gelişmesiyle eğitim, idare ve büro işlerinin artışıyla da beyaz yakalı işçilerin yapacakları işlerin sayısında çok büyük artışlar ortaya çıkmıştır.
... Ancak çok daha anlamlı bir başka değişme ise, bilim adamları, teknisyenler, mühendisler, öğretmenler, tıp personeli gibi "teknik ve profesyonel sınıfın" sayısındaki artıştır.
- Bilginin Artan Rolü: Bell, gelmekte olan toplumun yeni paradigmasının teorik bilgi olduğunu vurgular. Bilgi, toplumun temel eksenidir ve stratejik kaynak haline gelmiştir.
- Enformasyon Teknolojileri: Endüstri toplumunun doğuşunda nasıl buhar makinesi, elektrik, içten yanmalı motorlar gibi enerji teknolojisi büyük rol oyanmışsa, enformasyon teknolojisi de enformasyon toplumunun doğuşunda aynı role sahiptir.
Sayfa 145 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Endüstri-Sonrası Toplumlar
Günümüzde bazı sosyologlar, insanlığın yeni bir evreye girdiğini iddia ediyorlar. Bu yeni evreye, D. Bell, endüstri-sonrası (post-industrial) toplum diyor. Endüstri-sonrası toplum, enformasyon/bilgi temelli bir ekonomiye dayanan toplumdur. Endüstri toplumunda üretim, maddi mallarda ve fabrikalarda yoğunlaşırken, endüstri-sonrası toplumlarda, bilgiyi yaratan, kullanan ve saklayan elektronik cihazlar ile bilgisayarlara odaklanmıştır. Post-endüstriyel toplumun gelişi dramatik bir biçimde, meslek yapısını değiştirmiştir.
Sayfa 144 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Endüstri Toplumunun Getirdikleri
- Endüstriyel üretim ön plana geçmiştir.
- Yeni sosyal sınıflar ortaya çıkmıştır.
- İş bölümü, uzmanlaşma ve standartlaşma artmıştır.
- Kentleşme ortaya çıkarken cemaat hayatı gerilemiştir.
- Sekülerleşme ve rasyonelleşme endüstri toplumunun alamet-i farikaları haline gelmiştir.
- Sermaye birikimi ve bürokratik örgütler artmıştır.
- Teknolojik gelişme ve modernleşme, endüstri toplumunun ortaya çıkışını hem etkilemiş, hem de sonuçlarından etkilenmiştir.
- Bir taraftan bireyselleşme ve toplumsal farklılaşma artarken, diğer taraftan da kitle tüketimi ve eğitimi benzeşmeyi artırmıştır.
- Endüstri toplumunun gelişimine paralel olarak, çoğulcu toplumlar ortaya çıkmıştır.
- İşgücünün vasıf düzeyi artmış, bilim başta çalışma hayatı olmak üzere toplumsal hayatın her alanına uygulanmıştır.
- Endüstri toplumları, aynı zamanda paranın ve çekirdek ailenin egemenliğinin arttığı toplumlardır.
Sayfa 143 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Endüstriyel Toplumlar
Endüstriyel toplum, fabrika üretimi düzeninin egemenliğinde bir sosyal örgütlenme biçimidir. (11) Endüstri devrimi, ünlü tarihçi Toynbee'yi izleyerek ifade edersek, ilk defa 18. yüzyılın ortalarında İngiltere'de ortaya çıkmıştır.
Endüstri çağı, "en çok değişen ve en çok değiştiren çağ" olarak adlandırılmıştır. Freyer'e göre İngiltere'de endüstri toplumu altı dalga halinde gelişmiştir. Bunlar: (12)
-Dokuma dalgası,
- Demir ve çelik dalgası,
- Ulaştırma çağı dalgası,
- Kimya çağı dalgası,
- Elektrik endüstrisi dalgası,
- Benzin motorları çağı.
Daha sonra bu dalgalara yedinci olarak, atom çağını eklemek yoluna gitmiştir.
(11) Hirszowicz, M.; (1985); Indrustrial Sociology, St. Martin's Press, New York, s.1
(12) Freyer, H.; İndüstri Çağı, İstanbul, 1954, s.14-17.
Sayfa 143 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Tarım Toplumları
Tarım, insanların toprağı işlemelerine, hayvanların gücünden yararlanmalarına yol açmış ve verimlilik geçmişe göre, büyük ölçüde artmıştır. Bireyler, demir ustalığı, alet yapımı, hayvan yetiştirme ve inşaat gibi yeni ekonomik alanlarda roller edinmişlerdir. Tarımın gelişmesiyle kasabalar doğmuş ve bu kasabalar yiyecek, hayvan ve diğer mal tüccarlarının ağları ve vasıtasıyla birbirine bağlanmıştır.
...pulluk gibi, teknolojik yeniliğin girişi ile çiftçiler üretimini büyük ölçüde artırmışlardır.
...İnsanlar yerleşik hayata geçtikçe, siyasal kurumlar daha da karmaşıklaşmış ve mülkiyet hakları kavramı artan bir önem kazanmıştır.
...Günümüzde tarım toplumu olmak, ekonomik ve toplumsal gelişme sürecinde geç kalmayı ifade etmektedir.
Sayfa 142 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
"Toplumsal Artık" terimi
Toplumsal artık terimi, bir grup insanın ürettiği ürünün bir taraftan kendi ihtiyaçlarını karşılarken, aynı zamanda tarım dışı işler yapan diğer insanların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar üretimi ifade eder.
Sayfa 141 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Göçebe ve Bahçıvan Toplumlar
Göçebelik, insanların yaşayabilmek için ev hayvanlarına dayandığı toplumlardır. Yetiştirdikleri hayvanlar arasında sığır, koyun, deve, lama ve ren geyiği vardır. Göçebe toplumlar, Afrika, Orta Doğu, Güney Amerika ve Asya'nın steplerindeki bazı yarı kurak topraklarda yaşamışlardır.
...Göçebe toplumlar, hayvanların, süt, yün, kıl gibi her türlü yan ürünlerinden faydalanırlar. Akrabalık (kabile) son derece önemlidir. (6)
...Bizler de tarihsel olarak göçebe bir kültürün mirasçılarıyız.
...Avcı ve toplayıcı toplumlardan sonra ortaya çıkan ikinci kol ise, toprağın daha verimli olduğu bölgelerde yaşamış olan bahçıvan (horticultural) (7) toplumlardır. Bahçıvanlık, toprağın işlenmesinde basit el aletlerinin kullanıldığı bir teknolojiye dayanır. Bu toplumlar, doğada hazır olanlardan daha çok, toprağı ekerek ya da işleyerek yiyecek elde ederler. Avcı ve toplayıcıların aksine, bahçıvanlık toplumları daha az göçebedir.
(6) Thomson, W.E; and Hickey, J.V.; Age., 135-7.
(7) Schafer, R.T.; Lamn; R.P., Age., 421-422
Sayfa 140 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Avcı ve Toplayıcı Toplumlar
Avcı ve toplayıcı toplumlarda insanlar, hayvanları avlayarak, balık tutarak, yabani meyve ve bitkiler ile bal ve böcekleri toplayarak hayatlarını idame ettirirler.
...Avcı ve toplayıcı gruplar genellikle, avcılığın esas olarak erkekler, toplayıcılığın ise kadınlar tarafından üstlenildiği, cinsiyete dayalı işbölümü etrafında kurulmuştur.
...Avcı ve toplayıcı toplumlarda insanlar, hayatlarını idame ettirmek ve yiyecek bulabilmek için sürekli bir yerden başka bir yere göç ederler.
...Akrabalık ilişkileri otoritenin ana kaynağıdır ve burada ailenin son derece önemli bir rolü vardır.
Sayfa 139 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Geçmiş Toplum Tipleri ve Şimdikiler
Şimdiye kadar toplum, belirli bir toprak parçası üzerinde, birbiriyle etkileşim halinde olan ve ortak bir kültürü payalaşan bir ahali olarak tanımlanmıştır.
...küreselleşme süreci, toplumlar arasındaki sosyal sınırları çizmeyi neredeyse imkansız hale getirmiştir. (2)
...Toplum tiplerini, avcı-toplayıcı, göçebe-bahçıvan, tarım, endüstri ve endüstri-sonrası olmak üzere beş grup içinde inceleyeceğiz.
(2) Thomson, W.E; and Hickey, J.V.; Society in Focus, Third Edition, Longman, New York, 1999, s.134.
Sayfa 139 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Makro ve Mikro Sosyoloji
Makro sosyoloji, adından da anlaşılacağı şekilde geniş bir perspektife odaklanır. Toplumsal bütünü anlamaya çalışır.
...Mikro sosyoloji, insanların bir araya geldiklerinde yaptıkları şeylere, yani toplumsal etkileşime vurgu yapar. Bu yaklaşımı kullanan sosyologlar, insanların yaşam stratejilerine, dillerine, onların aileleriyle veya kız arkadaşlarıyla ilişkilerine odaklanır.
Sayfa 138 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Fazla büyük bir iddia sanki... Güzel bir tartışma konusu olabilir ama.
Bir yazar, günümüz Türkiye'nde yaşayan kapıcı Süleyman'ın, Sultan Süleyman'dan daha çok konfor içinde yaşadığını iddia ediyor. Örneğin, Sultan Süleyman'ın ne cep telefonu vardı, ne de ikinci el bir otomobili. Hastalandığı zaman özel hekimlerini çağıran Sultan Süleyman'ın, SSK hastanesine giden kapıcı Süleyman'dan iyi olma şansı daha yüksek değildi.
Sayfa 137 - Ekin Yayınları, 17. BaskıKitabı okuyor
Hükümet, insanların iradesiyle seçilmiş ve bu iradeyi yürüten bir kanaldır, ama halkın iradesinden önce, eşit miktarda istismarı ve sapkınlığı getirir.
Ne var ki, adalet yolunda atılan her adımın, gerçekleştirilen her terakkinin, ulaşılan her merhalenin arkasında, başka dengesizliklerle karşılaşırız. Yok olan bir dengesizlik bir başkasını ortaya çıkarmaktadır ve bu sonsuza kadar böyle devam edecektir.
Sayfa 397 - İletişim Yayınları, 10. Baskı
