Nefs kendine mahsus isteklerinden ve hazlarından birini tahrik ile kalpten talep etse ve kalp bu isteğe Allahın emri dışında icabet etse Allahuteala bu ikisini terkedilmişlik,Bela,yaratıkların musallat olması,Açlıklar,hastalıklar,Eziyetlerle karışıklıklarla kuşatır.Kalp ve nefsten her biri bu durumdan nasibini alır.Şayet kalp nefsin bu isteğini karşılamaz ise Enbiya ve mürselin açık vahiyle bildirilen izni beklerse ki rahman bunu tasvip ve menetme olarak yapar.Allahuteala buseder rahmet bereket afiyet rıza nur,Marifet,kurb,zenginlik,afetlerden selamet ve düşmanlara karşı yardımla her ikisini donatır.Şayet nefs ve hevan senden bir şey isteyecek olursa hemen icab etme
İsmâîl Hakkı Bursevî de “kurb-ı nevâfil”de “Allah Teâlâ kulun lisânı olur” diyerek bu hadîs-i kudsîyi zikreder; ve bu mertebeye erişen kulun “Hakk’ın lisânıyla konuştuğunu” ve böylece “Hakk’ın zât ve vücûdunun kulun sıfatlarına ayna ve hallerinin mazharı” bulunduğu belirtir. “Kurb-ı ferâiz” mertebesinde ise “Kul, Allah Teâlâ’nın lisânı olur.” Böylece Allah Teâlâ kulun lisânı ile konuşur. Bu mertebede kulun sıfatları ve halleri Hakk’ın zâtına ayna ve vücûduna mazhar olur. Bu durumda zâhir olan, görülen ve müşâhede edilen Hak olmuş olur.[13]
Kurb-i sultan, ateşi suzan…
Kurb-i sultan, ateşi suzan…
Sultana ne kadar yakın olursan, ateşin yakıcılığı da artar.
Sayfa 40 - Öze yolculuk
Zevk-i dünyaya firîb olmadılar ehl-i kemâl
Bildiler hâsılı hep zıll u hevâ, lu'b u hayâl
Zevke teşbîhi cihânın hele ru'yâya misâl
Dâmen-i aşkı tutup buldu kamu kurb-i visâl
