Romanda iki şeyi aynı anda anlatır Atılgan. Birincisi, hep söylenen şey: insanı zorunlu çalışmaya, gündelikliğe, yapaylığa mahkûm eden orta sınıf yaşamına yönelik bir başkaldırı öyküsüdür Aylak Adam. Ama bu öykünün içinde, kahramanı bazen kibre bazen de hınca hapseden bir incin- mişlik öyküsü de kıpırdıyordun Aylak Adam'ın önemi de Türk edebiyatının ilk toplum karşıtı kahramanlarından birini yaratmaya cesaret etmiş olması kadar toplum karşıtı kahramanının başkalarıyla ilişkisindeki derin incinmişliğe de işaret etmesinden, romanında bu iki öyküyü aynı anda inandırıcı kılabilmiş olmasından, dış kaleye olduğu kadar iç kaleye de eleştirel bir gözle bakabilmiş olmasından kaynaklanır.
Sayfa 142 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Güçlü romanlar, "eziyet
eden, hor gören, alay eden, çaresiz bırakan, baskı yapan, istismar eden onlar"ı yargılayanlar, yapıtlarının bir köşesine bir mahkeme sahnesi kuranlar arasından çıktı. Ama güçlü romanların, yazarın "onlar"ı aynı zamanda kendinde, kendi yapıtında kıstırmasına imkân tanıdığı için güçlü olduğunu da unutmayalım. "Onlar"ı kendinde kıstırabilmek: Edebiyattan aldığımız zevkin bir bölümü bunu yaparken harcadığımız emeğin ödülü olabilir mi acaba?
Sayfa 17 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Yarayı ancak açan iyileştirebilir; ama o da iyileştirmeyecektir.
Başkasının yargılayan bakışları karşısında aşırı kırılganlık: "İnsanlara, ancak
benim yanımda oldukları zaman güveniyordum. Benden ayrılınca
beni yargılamaya başlayacaklarını ve tekrar bana döndüklerinde, artık eski sevgilerinin tükenmiş olacağını düşünerek korkuyordum. İnsanlara çok önem veriyordum aslında. Benim için ne düşünecekler diye içim titriyordu."
Sayfa 62 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Tutunamayanlar
Selim Günseli'ye, Günseli Selim’e gecikmiş; Selim öldüğüne göre, Turgut'un Selim'i anlama çabası zaten gecikmiş. Bazı şeyleri söylemek için geç kalınmış; bütün konuşmalar "kalabalık ve boşuna" olmaya yazgılı. Ortada bir ölü var çünkü.
Sayfa 61 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Tutunamamışlığın, anlaşılmamanın, tutunamayanlar arasında bile kendine bir yer bulamamış olmanın insana ne kadar acı verdiğini anlatıyordur Atay. Acıyla kabuğuna çekilmiş, o kabuğun içinde yaşayamayacağını anlayınca canına kıyan kırılgan insan: konu bu. Üstelik çoğu melodrama damgasını vuran "artık çok geç!" duygusu romanı baştan sona kat ediyor.
Sayfa 61 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Günlüğüne de şöyle yazar Selim: "Bütün öfkelerimi toprağa götüreceğim. Yaşarken de anlatamadım kimseye. Hele bu yabancıların saçma tavırlarımı soğuk bir suratla değerlendirdiklerini sezmiyor muyum, ölmekten beter oluyorum. Neysem. ne olduysam daha iyisini dosyalarından çıkarıp burnuma dayıyorlar sanki. Az gelişmiş öfkeme de burun kıvırıyorlar, dudak büküyorlar."
Sayfa 57 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Yusuf Atılgan Dostoyevski kadar varoluşçuluğun da izini taşıyan romanlarıyla -gönüllü sürgünlükle incinmişlik arasında gidip gelen aylak adamı, aynı
anda hem mağdur hem cani olan Zebercet'iyle- Dostoyevski’vari
bir yeraltının Türkçedeki en çarpıcı örneklerini vermişti.
Sayfa 14 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Her şeyi anında parodileştiren, akıl yürüterek yenemediğini şakanın gücüyle değersizleştiren, inançsızlığını başkalarını eleştirmeye değil, küçük düşürmeye adamış sinik alaycılık.Her problemin hakkından bir sözcük oyunuyla gelen bir hafifseme tekniği. Doğruyla bağını çoktan koparmış bir maske düşürme merakı.
