Batı metafiziği tarihinde üç (ve yalnızca üç) temel filozof vardır: Platon, Descartes ve Hegel. Her biri geçmişten kesin kopuşu temsil etmektedir: Öyle ki bu filozofların sahneye çıkmasıyla her şey değişmiştir. Platon, evrenin iç uyumunu sağlamaya dönük olarak Sokrates öncesi kozmolojiden kopmuş ve metafizik idealizmi ileri sürmüştü; Descartes, Orta Çağ'ın anlamlı bir hiyerarşik düzen olarak gerçeklik vizyonundan kopmuş ve felsefi modernliğin iki temel bileşenini -sonsuz ve anlamsız mekanik maddi gerçeklik nosyonu ile bilgimizin nihai dayanağı olarak öznellik ilkesi ("Düşünüyorum öyleyse varım")- ileri sürmüştü ve Hegel, -idealist ya da materyalist- geleneksel metafizikten kopmuş ve tüm katı biçimlerin, toplumsal yapıların ve ilkelerin olumsal bir tarihsel sürecin sonuçları olarak tasavvur edildiği radikal tarihsellik çağını başlatmıştı.
Sayfa 65 - MonoKL Yayınları, 1.Baskı, 2023, İstanbul.Kitabı okudu
1920'ler kuantum fiziğinde kayda değer gelişmelerin yaşandığı bir on yıldı: Dalga-parçacık ikiliği keşfedilmiş, Einstein'ın görelilik teorisi deneysel olarak doğrulanmış, belirsizlik ilkesi kanıtlanmış ve Newton'un sabit mekanik evreni kesin olarak yıkılmıştı. Whitehead'in görüşü, bu son keşiflere yanıt olarak, enerjinin gerçekliğin altında yatan ilke olduğu, sürekli olarak oluştuğu ve yeniden biçimlendiği yönündeydi; dahası bunun özellikle dikkat çeken iki sonucu vardı. Birincisi, bu sürecin, akışın, oluşun -adına ne derseniz deyin- aslında mevcut olan tek ilahi varlık olduğu, Tanrı' nın aslında dünyayı harekete geçirdiği; onun, her şeyi fiiliyata dönüştüren akışın kendisi olduğu, ancak sürecin aldığı biçimi doğrudan yönetmediği -enerjinin çeşitli biçimlerini aldığı süreçlerde özgürlüğün mevcut olduğudur. İkincisi, geleneksel dinlerin temel kaygısının, daha önce olanları anlamlandırmak ve ileride olacakları öngörmek amacıyla, süreç akışında bir
düzen bulmak olduğudur.
Sayfa 285 - Kronik Yayınları.
