28 Eylül 1583'te Menocchio, Engizisyon'a ihbar edildi. İsa hakkında "sapkınca ve çok kâfirce şeyler" söylemekle suçlanıyordu. Bu öyle sıradan bir dine küfür meselesi değildi. Menocchio görüşlerini yaymak istemiş, "onları utanmazca dogmalar haline getirip vaaz ederek" perçinlemişti; bu da durumunu çok ciddi hale getiriyordu.
Ama Menocchio, kiliseyi Kutsal Ruh'un yönettiğine inanmadığını sık sık söyler, "Papazlar kendi keyiflerine bakarken bizi de susturabilmek için ellerinin altında tutmak istiyorlar," diye eklerdi; kendisine gelince, o, Tanrı'yı onlardan daha iyi biliyordu.
Sayfa 30
Menocchio'nunki gibi bir vaka, iki büyük tarihsel olay sa- yesinde mümkün olabildi: matbaanın icadı ve Reform Ha- reketi. Matbaa, ona içinde büyüdüğü sözlü geleneği kitaplarla kar- şılaştırma ve içindeki fikir ve fantezileri ortaya çıkaracak kelime- lerle beslenme imkânı sağlamıştı. Reform ise duygularını dilediği gibi papaya, kardinallere, hükümdarlara değilse bile, köy papazına, hemşerilerine ve engizisyonculara ifade etme cesaretini vermişti.
Sayfa 26
Süregiden eski gelenekler, tedavülden kalkmış sözler, terimler; duygusal ve mantıkdışı şeyler: Bütün bunlar zihniyet tarihinin kendine özgü alanına girmekte, onu fikir tarihi ya da kültür tarihi gibi kurumlaşmış disiplinlerden (yine de bazı araştırmacılar için zihniyet tarihi öbür ikisini de kuşatmaktadır) ayırmaktadır. Menocchio vakasını yalnızca zihniyet tarihinin sınırları içinde tartışmak, onun dünya imgelemindeki güç- Jü akılcı unsuru (bunun ille de bizim akılcılığımızla özdeş olması gerekmez) azımsamak demek olur. Ama zihniyet tarihinin yöntem- lerinin izlenmesine karşı çok daha can alıcı bir başka görüş de, bunun belirleyici olarak sınıfsız bir nitelik taşıdığıdır. Bu tarih "Sezar'la en küçük rütbeli lejyoneri; Aziz Louis ile tarlalarında çalışan köylü; Kristof Kolomb ile denizcilerinden biri" arasında neyin ortak olduğunu ortaya koymayı amaçlar.
Sayfa 25
Önemli
Ne olursa olsun, kelimenin ilk anlamını saptırmadan, metnin anlamını değiştirmişti. Metinde, meleklerin ortaya çıkışı, Meryem'e doğaüstü bir hava vererek onu arkadaşlarından ayırıyordu. Ama Menocchio'nun kafasında, asıl anlamlı unsur " başka bakireler"in varlığıydı, bu da Meryem'i arladaşlarına bağlayarak ona verilen ünvanı en basit şekilde açıklıyordu Böylece, aslında bir ayrıntı olan şey, temel konu haline gelerek, genel anlamı değiştiriyordu.
Sayfa 68
Bu analiz ilgimi çok çekti.
Menocchio'nun hangi kitapları okuduğunu gördük. Ama onları nasıl okumuştu?
...
Bu kitapları terimin bire bir anlamıyla birer "kaynak" olarak görme çabası, Menocchio'nun okumasındaki saldırgan yaratıcılığın karşısında tuzla buz oluyor.
Yani, metinden çok, onun okuma biçimi önemlidir, bilinçsiz olarak kendisiyle basılı kağıt arasına koyduğu perde; bazı kelimeleri öne çıkarırken bazılarını karanlıkta bırakan, bir kelimenin anlamını, bağlamından kopararak çekip uzatan, hafızasını etkileyen ve metnin asıl kelimelerini çarpıtan bir filtre. Ve bu perde, okuma biçiminin anahtarı, sürekli olarak bizi basılı kağitta ifade edilen kültürden çok daha farklı bir kültüre- sözlü geleneğe dayalı bir kültüre- sürüklemektedir.
Menocchio sadece bu konuda değil başka konularda da sık sık "fikirlerinin" kaynağı olarak şu ya da bu kitabı gösteriyordu. Peki Menocchio gerçekten neler okumuştu?
"Tanrı babanın da sevdiği birçok çocuğu vardır; Hıristiyanlar, Türkler ve Yahudiler. Her birine kendi düsturuna göre yaşama isteği vermiştir, hangisinin en doğrusu olduğunu da biz bilemeyiz. Hıristiyan olarak doğduğuma göre Hıristiyan olarak yaşamak istediğimi, ama Türk olarak doğsaydım Türk kalmak isteyeceğimi işte bu yüzden söyledim." Engizisyoncu "Yani bizim hangisinin doğru düstur olduğunu bilmediğimize mi inanıyorsun?" diye sertçe sordu. Menocchio şöyle cevap verdi: "Evet efendim, herkesin kendi inancını doğru kabul ettiğine ve hangisinin doğrusu olduğunu bilemeyeceğimize inanıyorum: Ama büyükbabam, babam ve halkım Hıristiyan olageldiği için bir Hıristiyan olarak kalmak istiyorum ve doğrusunun bu olduğuna inanıyorum."
Sayfa 87 - Metis YayınlarıKitabı okudu
Her şeyi önceleyen bir kaos, bir “büyük ve gelişimini tamamlamamış madde” kavramı Menocchio üzerinde çok güçlü bir etki yaratmıştı. Bundan yola çıkarak, “bu kaos hakkındaki… diğer şeyleri… kendi kafasında yaratmıştı.”
Bu “şeyleri” Menocchio hemşerilerine de aktarmaya çalışmıştı. Giovanni Povoledo şöyle anlatıyordu: “Onun şöyle söylediğini duydum: Başlangıçta bu dünya hiçbir şey değildi, sonra denizin suyuyla dövülüp çırpılıp köpük oldu, sonra kesilip peynire döndü, daha sonra bundan sayısız kurtlar doğdu, bu kurtlar insan oldular, bunların en güçlüsü ve akıllısı da Tanrı’ydı, diğerleri ona kulluk ettiler…”
menokyo 'sadece' felsefe yapıyorKitabı okudu
Simona göre, Menocchio İncillerin bütün değerini, İsa'nın tanrısallığını reddetmiş, Kuran olabilecek bir başka kitabı övmüştü.
Sayfa 49Kitabı okudu
Menocchio Vaftiz konusunda şunları söylüyordu: "Bence doğduğumuz anda vaftiz edilmişiz demektir, çünkü her şeyi kutsayan Tanrı bizi de vaftiz etmiştir; ama öbür vaftiz bir uydurmadır, papazlar insan ruhlarını daha doğmadan sömürmeye başlarlar, öldükten sonra da sömürmeye devam ederler.
Sayfa 39Kitabı okudu
Ama, Menocchio gibi bir değirmenci bütün bu siyasi, toplumsal ve ekonomik çelişkiler yumağı hakkında ne biliyordu ki? Yaşantısının koşullarını sessizce oluşturan bu dev güçler savaşını nasıl algılıyordu?
Kafasındaki, güdük kalmış, basitleştirilmiş bir imgeydi, ama aynı zamanda çok da berraktı. Dünyada birçok “rütbe” bulunuyordu. Papa, kardinaller, piskoposlar ve Montereale kilisesinin papazı vardı; imparator vardı, krallar ve prensler vardı. Ama hiyerarşik rütbelerin ötesinde, “üstünlerle” “yoksul halk” arasında temel bir farklılık vardı ve Menocchio kendisinin yoksul halktan biri olduğunu biliyordu.