Evet, maddi savaş zahirde durakladı; fakat fikir, inanç, din ve kültür sahasındaki mânevi mücadele, sinsi ve gizli çalışmalar bütün şiddetiyle devam ediyor. Buna karşılık aramızdaki gafil okumuşlar oyunun farkında değil; hatta düşman, onları eski devşirmeler gibi kullanıp kendi namına bize saldırtıyor. Onlar münevverlik iddiasında, fakat kendi öz mâzisinden, mefâhirinden, kültüründen kopmuş; milli idealini, ecdat şuurunu yitirmiş; ezeli hasımlarımızın safına geçmiş; eski eyaletlerimizdeki masur müslüman kitlelerin kanlı katillerini dost edinmiş; asıl dostlarına, soydaşlarına, dindaşlarına, kardeşlerine kan kusturuyor.
Diğer yandan, geniş halk kitlelerimiz de -dini eğitimdeki uzun fetret devresi ve milli eğitim politikasındaki sosyal gerçeklere aykırı prensip kararları sebebiyle- örf ve âdetini, ahlâk ve âdabını, dinin ana emirlerini ve zarif inceliklerini unutmuş durumda; inanç, ibadet, davranış ve yaşayışında tashihe muhtaç hususlar, bariz tezatlar, âşikâr tutarsızlıklar ve hazin hatalar dolu.
Ülkenin kahir ekseriyeti müslüman ama kaç tanesi dört başı mamur, ölçülü, dengeli, ihlaslı, bilgili, şuurlu, mücahid müslüman?